Rajna
rijeka u zapadnoj Evropi From Wikipedia, the free encyclopedia
Rajna (njemački: Rhein, francuski: Rhin, nizozemski: Rijn) jedna je od najprometnijih i najvažnijih vodenih saobraćajnica Evrope. Duga je oko 1230 km, od čega su plovna 833 km. Izvire u Švicarskim Alpama, a nastaje spajanjem dvaju manjih tokova: Prednje i Stražnje Rajne. Kao pogranična rijeka protječe kroz Švicarsku, Lihtenštajn, Austriju, Njemačku, Francusku i Nizozemsku, gdje se račva u više rukavaca i ulijeva u Sjeverno more.
| Rajna | |
| Rhein, Rhin, Rhine, Rijn | |
| Rijeka | |
 Stijena Loreley u Porajnju-Falačkoj | |
| Etimologija: iz kelt. Renos - koja teče | |
| Država | |
|---|---|
| Pritoke | |
| - lijevo | Aare, Moselle |
| - desno | Neckar, Majna |
| Grad | Basel, Strasbourg, Karlsruhe, Mannheim, Bonn, Köln, Düsseldorf, Rotterdam |
| Izvor | Jezero Toma (Švicarska) |
| - Nadmorska visina | 2.345 m |
| - Koordinate | 46°37′57″N 8°40′20″E |
| Ušće | u Sjeverno more, Hoek van Holland kod Rotterdama |
| - Nadmorska visina | 0 m |
| - Koordinate | 51°58′54″N 4°4′50″E |
| Dužina | 1.233 km |
| Pražnjenje | |
| - Prosjek | 2,300 m3/s |
| - Maksimum | 13,000 m3/s |
| - Minimum | 800 m3/s |
| Površina sliva | 170.000 km² |
| Svjetska baština | |
|---|---|
| Lokacija |  Njemačka |
| Kriterij | ii, iv, v |
| Referenca | 1066 |
| Uvrštenje | 2002. (26. sjednica) |
| Površina | 27.250 ha |
| Tampon-zona | 34.680 ha |
Varijante imena Rajne (latinski Rhenus; francuski Rhin, italijanski Reno, romanski Rain ili Rein? /i, holandski Rijn, alemanski Ry, Ripuarian Rhing)[1] u modernim jezicima su sve izvedene od galskog imena Rēnos, koji je prilagođen geografiji rimskog doba (1. vijek p.n e.) kao grčki Ῥῆνος (Rhēnos), latinski Rhenus.
Pravopis sa Rh- u engleskom Rhine, kao i u njemačkom Rhein i francuskom Rhin je posljedica uticaja grčke ortografije, dok je vokalizacija -i- posljedica protogermanskog usvajanja galskog imena kao *Rīnaz, preko starog Franačkog dajući staroengleski Rín,[2] starovisokonjemački Rīn, rano srednje holandski (oko 1200.) Rijn (tada se takođe piše Ryn ili Rin).[3]
Savremeni njemački diftong Rhein (koji se također koristi u retoromskom) Rein, Rain je srednjonjemački razvoj iz ranog modernog perioda, s alemanskim imenom R(n) koji zadržava stariji vokalizam. U Alemanskom, brisanje završetka -n u pauzi je noviji razvoj; oblik Rn je uglavnom sačuvan u lucernskim dijalektima.[4] Rhing na Ripuarianu je diftongiziran, kao i Rhei, Rhoi na Palatinu. Dok je španski usvojio germanski vokalizam Rin-, italijanski, oksitanski i portugalski su zadržali latinski Ren-.
Galsko ime Rēnos (protokeltsko ili prekeltsko [e] *Reinos) pripada klasi riječnih imena izgrađenih od PIE korijena *rei- "kretati se, teći, trčati", također se nalazi u drugim imenima kao što je Reno u Italiji. Na albansko/ilirskom "rrhedh" takođe znači "kretati se, teći, trčati", staroslavenski ima značenje rijeka.
Gramatički rod keltskog imena (kao i njegove grčke i latinske adaptacije) je muški, a ime ostaje muškog roda u njemačkom, holandskom, francuskom, španskom i italijanskom. Staroenglesko ime rijeke bilo je na različite načine u muškom ili ženskom rodu; i njegovo staroislandsko usvajanje bilo je izraženo kao žensko.[5]
Dolina srednje Rajne u dužini 65 km, između Bingena na jugu i Koblenza na sjeveru, od 2002. nalazi se na UNESCO-ovoj listi Svjetske baštine pod nazivom Gornja srednja dolina Rajne. Sa svojim dvorcima, historijskim gradovima i vinogradima, slikovito prikazuje dugu historiju ljudskog djelovanja u okvirima različitih prirodnih pejzaža.
Na ovom dijelu toka Rajna prodire kroz planinske predjele, povezujući široku poplavnu ravnicu Oberrheingrabena s nizinskim bazenom Donje Rajne. Ovaj dio toka počinje od Bingenskih kapija (Binger Pforte), gdje Rajna počinje teći kroz klisuru, a djelomično i kroz kanjone široke ne više od 130 m, pri čemu je njena dubina oko 15 m.
Dio doline srednje Rajne između Bingena i Koblenza je transportna arterija. Od praistorije je služio kao veza između južne i sjeverne polovine kontinenta, omogućavajući trgovinu i kulturnu razmjenu, što je zauzvrat dovelo do osnivanja oko 60 naselja. Zgusnuti na uskom pojasu uz rijeku, ona su se kasnije spojila u lance sela i malih gradova. Već više od 1000 godina, zbog nedostatka obradivih površina, strme strane doline su pretvorene u terasaste vinograde.
Predio je isprekidan s oko 40 zamkova i tvrđava na vrhu brda, podignutih u periodu od oko 1.000 godina. Vremenom su mnogi napušteni, a kasniji ratovi u 17. stoljeća većinu su pretvorili u ruševine. U kasnom 18. i tokom 19.stoljeću, iz romantičarskih i nacionalnih razloga, veći broj tvrđava je rekonstruisan.[6]
Klisura Srednje Rajne kod Loreleia
Dvorac Katz
Vinogradi
Rüdesheim
Rajna kod Oberwesela
Kruzer na Rajni
_(37004765033).jpg)
.jpg)
.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
