poljski sindikalist, političar i državnik From Wikipedia, the free encyclopedia
Lech Wałęsa (fonetski: Leh Valensa, Popowo, 29. septembar 1943. godine) je poljski je političar i državnik. 1983. godine dobio je Nobelovu nagradu za mir. Bio je prvi predsjednik demokratske Poljske od 1990. do 1995. godine.
| Lech Wałęsa | |
|---|---|
,_FORUM_2000,_Prague_(2).jpg) | |
| 2. predsjednik Poljske | |
| Vrijeme na dužnosti 22. decembar 1990 - 22. decembar 1995. | |
| Prethodnik | Wojciech Jaruzelski |
| Nasljednik | Aleksander Kwaśniewski |
| Lični podaci | |
| Rođenje | 29. septembar 1943 Popowo, Poljska |
| Politička stranka | nijedna (za više vidi Solidarnost) |
| Supružnik | Danuta Wałęsa |
| Zanimanje | električar |
Nakon što se 1967. zaposlio kao električar u brodogradilištu u Gdańsku, postao je sindikalni aktivista. Tokom decembarskih događaja 1970. godine bio je član Štrajkačkog odbora brodogradilišta. Više puta je bio suzbijan zbog sindikalnih aktivnosti od strane vlasti Narodne Republike Poljske – bio je pod nadzorom, hapšen, a 1976. je otpušten s posla.[1]
U avgustu 1980. godine odigrao je ključnu ulogu u pregovorima koji su doveli do avgustnog sporazuma – značajnog sporazuma između radnika u štrajku i vlade. Bio je suosnivač Sindikalnog pokreta Solidarnost, a 17. septembra 1980. godine izabran je za njegovog predsjednika. Nakon uvođenja vanrednog stanja u Poljskoj 13. decembra 1981. i zabrane "Solidarnosti", ponovo je uhapšen i potom interniran. Vlasti Narodne Republike Poljske htjele su ga uvjeriti da sarađuje i iskoriste ga za propagandu kao predsjednika nove "Solidarnosti" koju je kontrolirao, ali je on odbio pregovor. Pušten iz pritvora u novembru 1982. godine, nastavio je sa radom kao vođa podzemne "Solidarnosti" do kraja 1980-ih.[2]
Godine 1989. bio je jedan od ključnih učesnika razgovora za Okruglim stolom koji su doveli do djelimično slobodnih parlamentarnih izbora 1989. i formiranja vlade na čelu sa Solidarnošću. Odigrao je važnu ulogu u sistemskoj transformaciji Poljske i njenom prelasku sa tzv modela Istočnog bloka u liberalnu i slobodno tržišnu državu pred krajem Hladnog rata.
Na izborima 1990. godine postao je prvi predsjednik Republike Poljske koji je izabran na općim izborima. Njegova popularnost je oslabila, a njegova uloga u poljskoj politici značajno je opala nakon što je izgubio na predsjedničkim izborima 1995. uz blagi poraz. Ostao je aktivan u javnoj sferi.[2][3]
Poznat po svojoj spontanosti govora, godinama je razvio svoj karakterističan imidž, uključujući nošenje lika Gospe od Częstochowa u reveru sakoa,[1] kao i upotrebom specifičnih jezičkih fraza koje su trajno ušle u poljski jezik kao tzv. valensizmi.[4]
Izabran za Osobu godine 1981. i za jednog od 100 najvažnijih ljudi veka (1999) od strane nedeljnika "Time".[5] Za svoje aktivnosti dobio je niz državnih odlikovanja, uklj. Predsedničku medalju slobode, Veliki krst Ordena Łaźna i Veliki krst Ordena Legije časti.[6] Odlikovan je zvanjem doktora honoris causa na više univerziteta. Ulice i trgovi širom svijeta i aerodrom u Gdańsku nazvani su po njemu.[7]
Od političke transformacije pojavile su se optužbe da je Lech Wałęsa sarađivao sa Službom bezbjednosti, organom političke policije u Narodnoj Republici Poljskoj. Sam Lech Wałęsa je u nizu izjava dosledno negirao saradnju sa Službom bezbjednosti. Pitanje njegove saradnje sa službama postalo je predmet spora među istoričarima.[2][8][9]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
