Kultura vrpčaste keramike

Kultura vrpčaste keramike (njemački Schnurkeramik, engleski Corded Ware, francuski ceramique cordée) sadrži jedan široki arheološki horizont Evrope između 2900 - 2350 pne, obuhvatajući tako kasni neolit, bakarno doba, i rano bronzano doba. ^[1]

Širenje obrade bakra do 4300. godine p.n.e.

Kultura vrpčaste keramike, prikazana crvenom i natpisom Corded Ware

Vrpčasta keramika - Prahistorijski i muzej rane historije, Berlin

Kamene sjekire

U kontekstu Kurganske teorije (ili stepska hipoteza), kultura se posmatra kao Indo-Evropska^[2] i da su je sa istoka donijeli Praindoevropljani, sa prostora Jamna kulture).

Nasuprot ovoj tezi, jedan broj drugih arheologa smatra de je Kultura vrpčaste keramike rezultat lokalnog razvoja Kulture zvonastih pehara.^[3] To se potkrepljuje radiokarbonskim datiranjem, kojim je utvrđeno postojanje vrpčaste keramike na području današnje Poljske, prije nego u srednjoj Evropi.^[4]

Geografija

Zauzimala je prostor od Rajne na zapadu, do Volge na istoku, obuhvatajuči dijelove sjeverne, zapadne i istočne Evrope, uključujući najveći dio današnje Njemačke, Holandije i Danske, Poljsku, Litvaniju, Latviju, Estoniju, Bjelorusiju, Češku, Austriju, Mađarsku, Slovačka, Švajcarska, sjeverozapadna Rumunija, sjeverna Ukrajina, evropski dio Rusije, dijelove norveške obale i južne dijelove Švedske i Finske.^[1] U kasnom eneolitu i ranom bronzanom dobu proširila se na oblasti uz Balkansko poluostrvo^[5], gdje se mješala sa ostalim stepskim elementima.^[6]

Jedan dio arheologa smatra da kultura, zbog svoje rasprostranjenosti, nije imala uniformni karakter, jer su regionalne specifičnosti dovele do nekoliko varijanti u materijalnoj kulturi, naseljima i društvenim odnosima.^[1] Sa druge strane, osnovne karakteristike, kao što su način sahranjivanja, keramika sa vrpčastim ornamentima i jedinstvena kamena sjekira, prisutni su na cijelom prostoru ove kulture. Kultura je bila podložna i uticaju drugih, kao i susjedne Kulture zvonastih pehara zapadno od Elbe, kroz razne vidove komunikacije, morskim i putevima uz riječne tokove.^[7]

Osobine

Sahranjivanje se obavljalo sa pokojnikom obično na desnoj strani, u zgrčenom položaju i licem okrenutim prema jugu. Keramičko posuđe je prije pečenja ukrašavano otiskivanjem sukane (pletene) uzice ili vrpce od lana i konoplje. Kamene sjekire su se koristile u poljoprivredi i u vojne svrhe.

Lista eneolitskih kultura

Jamna	Ruske stepe	3300 pne	2600 pne
Vrpčasta keramika	Evropa	2900 pne	2350 pne
Baden	Srednja Evropa	3600	2800
Amfore	Evropa	3400 pne	2800 pne
Kostolac	Podunavlje, Balkan	3250	3000
Vučedol[8]	Podunavlje, Balkan	3000	2400
Zvonasti pehari	Širom Evrope	2800	1800

Literatura

Reference

1. Beckerman, Sandra Mariët (2015). Corded Ware Coastal Communities: Using ceramic analysis to reconstruct third millennium BCE societies in the Netherlands. Leiden: Sidestone Press.
2. Hrvatska enciklopedija (LZMK) - kultura vrpčaste keramike
3. For example Pre- & protohistorie van de lage landen, onder redactie van J.H.F. Bloemers & T. van Dorp 1991. De Haan/Open Universiteit. ISBN 90-269-4448-9, NUGI 644.
4. Wlodarczak, Piotr (2009). "Radiocarbon and Dendrochronological Dates of the Corded Ware Culture". Radiocarbon. 51 (2): 737–749. doi:10.1017/s003382220005606x. Pristupljeno 2. 7. 2016.
5. "Borivoj Čović: OD BUTMIRA DO ILIRA -". Kulturno naslijeđe, Sarajevo, 1976. Arhivirano s originala, 1. 10. 2019. Pristupljeno 9. 2. 2016.
6. Aleksandar Bulatović - Posljedice kulturne interakcije na etničke promjene
7. Cunliffe, Barry (1994). The Oxford Illustrated Prehistory of Europe. Oxford University Press. str. 250–254.
8. "Amra Terzić: Vučedolska kultura u Bosni i Hercegovini". Katedra za arheologiju, Filo zofski fakultet Sarajevo , Sarajevo, 2012. Pristupljeno 9. 2. 2017.