Idžaza (arapski: الإِجازَة, "diploma", "dozvola", "ovlaštenje", "licenca"; množina: idžaze) je diploma koja ovlašćuje njenog nosioca da obavlja određene poslove, a koju izdaje neko ko već posjeduje takva ovlaštenja. Posebno se povezuje sa prenošenjem islamskog vjerskog znanja.[1] Diploma obično podrazumijeva da je učenik ovo znanje stekao od izdavaoca idžaze putem usmene nastave iz prve ruke.[1] Idžaza koja daje lanac ovlaštenih prenosilaca koji sežu do originalnog autora često je pratila tekstove hadisa, fikha i tefsira ; ali se pojavljivao i u mističnim, istorijskim i filološkim djelima, kao i u književnim zbirkama.[1] Dok se idžaza prvenstveno povezuje sa sunitskim islamom, koncept se također pojavljuje u hadiskim tradicijama šiitskih sljedbenika dvanaest imama.[1]
George Makdisi, profesor orijentalnih studija, smatra da je idžaza preteča univerzitetske akademske diplome, kao i doktorata.[2] Profesor arapskog jezika, Alfred Guillaume (SOAS); Profesor sociologije, Syed Farid al-Attas (Nacionalni univerzitet Singapura)[3] Profesor bliskoistočnih studija, Devin J. Stewart (Univerzitet Emory) slažu se da postoji sličnost između idžaze i univerzitetske diplome.[4] Međutim, Toby Huff i drugi odbacuju Makdisijevu teoriju.[5][6][7][8] Devin J. Stewart primjećuje razliku u ovlaštenju u smislu ko ih izdaje: pojedinačni profesor za idžazu i istitucija u slučaju univerziteta.[9]
Opis
U radu pod naslovom Tradicionalizam u islamu: esej u tumačenju,[10] profesor s Harvarda William A. Graham objašnjava idžaza sistem na sljedeći način:
Osnovni sistem "putovanja u potrazi za znanjem" koji se razvio na početku izučavanjahadisa, uključivao je putovanje određenim autoritetima ( šejhovima ), posebno najstarijim i najpoznatijim toga doba, kako bi čuli iz njihovih usta hadise i dobili njihove ovlaštenje ili "dozvolu" ( idžaza ) da se oni prenose. Ovaj idžaza sistem lične, a ne institucionalne certifikacije služi ne samo za hadis, već i za prenošenje tekstova bilo koje vrste, od historije, prava ili filologije do književnosti, misticizma ili teologije . <i id="mwYA">Isnad</i> dugog rukopisa, kao i onaj kratkog hadisa, idealno bi trebao odražavati usmeni, licem u lice, prenošeni tekst od nastavnika do učenika putem učiteljeve idžaze, koja potvrđuje pisani tekst. U formalnom, pisanom idžazu, učitelj koji dodjeljuje diplomu obično uključuje isnad koji sadrži njegovu ili njenu lozu učitelja do Muhammeda preko ashaba, kasnijeg poštovanog šejha ili autora određene knjige.
Hipoteza o porijeklu doktorata
Prema Lexikon des Mittelalters i Historiji univerziteta u Europi, porijeklo evropskog doktorata leži u kasnosrednjovjekovnom učenju čiji korijeni sežu do kasne antike i ranih dana kršćanskog učenja Biblije.[6][7] Ovo gledište ne sugerira nikakvu vezu između idžaze i doktorata.[11] George Makdisi je umjesto toga izjavio da je idžaza bila vrsta akademskog stepena ili doktorata koji se izdavao u srednjovjekovnim medresama, sličan onom koji se kasnije pojavio na europskim srednjovjekovnim univerzitetima.[2] Devin J. Stewart također vidi paralelu i tvrdi da je "licenca za predavanje prava i izdavanje pravnih mišljenja očigledno bila stvarni dokument službenog ili pravnog statusa", istovremeno primjećujući razliku u ovlaštenju davanja (pojedinačni profesor za idžzazu i institucija u slučaju univerziteta).[9] Teoriju o islamskom porijeklu diplome prvobitno je predložio Alfred Guillaume 1930-ih, koji je smatrao idžazu kao preteču licentia docendi, sa čime se slaže Syed Farid al-Attas.[3]
Makdisi je u istrazi o razlikama između kršćanskog univerziteta i islamske medrese iz 1970. godine u početku smatrao da je kršćanski doktorat srednjovjekovnog univerziteta jedini element na univerzitetu koji se najviše razlikuje od certifikacije islamske idžaze.[12] Godine 1989., međutim, rekao je da porijeklo kršćanskog srednjovjekovnog doktorata ("licentia docendi") datira iz ijāzah al-tadrīs wa al-iftā' ("licenca za podučavanje i izdavanje pravnih mišljenja") u srednjovjekovnom islamskom pravnom obrazovanju sistem.[2] Makdisi je predložio da je idžazat attadris porijeklo evropskog doktorata, i otišao dalje u sugeriranju uticaja na magisterijum kršćanske crkve.[13] Prema dokumentu iz 1989. godine, sistem idžaza je bii ekvivalent kvalifikaciji doktora prava i razvijen je tokom devetog stoljeća nakon formiranja mezhebskih pravnih škola. Da bi stekao doktorat, student je "morao studirati na pravnom fakultetu , obično četiri godine za osnovni dodiplomski kurs" i najmanje deset godina za postdiplomski kurs. "Doktorat je stečen nakon usmenog ispita kako bi se utvrdila originalnost njegovih teza", i da bi se ispitala "sposobnost studenta da ih brani od svih prigovora, u sporovima postavljenim u tu svrhu" što su bile naučne vježbe koje su se praktikovale tokom studentske " karijere diplomiranog studenta prava ." Nakon što su studenti završili postdiplomsko obrazovanje, dodijeljeni su im doktorati dajući im status fakiha (što znači " magistar prava "), muftije (što znači "profesor pravnih mišljenja ") i mudarrisa (što znači "učitelj"), koji su kasnije prevedeni na latinski kao magister, profesor i doktor.[2]
Medrese su izdavale idžazat attadris u islamskom pravu šerijatu, matematici, astrologiji, medicini, farmakologiji i filozofiji.[14] Iako je šerijatski zakon bio glavni predmet u većini ovih medresa, nauke su tretirane sa istom vrijednošću u islamskom društvu, jer su napravljena mnoga otkrića u oblastima kao što je medicina gdje je uspostavljena prva bolnica[15] i otkriven je plućni protok krvi.[16] Diploma islamskog prava na Univerzitetu Al-Azhar, najprestižnijem univerzitetu, tradicionalno se dodjeljivala bez završnih ispita, ali na osnovu pažljivog pohađanja kurseva od strane studenata.[17] Međutim, postdiplomski doktorat prava stekao bi se tek nakon "usmenog ispita".[18] U radu iz 1999. Makdisi ističe da je dodjeljivanje diplome idžaze bilo u rukama profesora, i u ranom period Univerziteta u Bolonji, gdje su diplome prvobitno dodjeljivali profesori.[19] On također ističe da su, slično kao što je idžazat attadris bio ograničen na pravo, prvi stepen u Bolonji također prvobitno bio ograničen na pravo, da bi se kasnije proširio na druge predmete.[20]
Norman Daniel, u radu iz 1984. godine, kritikovao je raniji Makdisijev rad jer se oslanjao na sličnosti između dva obrazovna sistema umjesto da citira istorijske dokaze. On je naveo da Makdisi "ne razmišlja ozbiljno o spontanom ponavljanju pojava", te napominje da sličnosti između dva sistema ne podrazumijevaju automatski da je jedan stvorio drugi. On dalje navodi da postoji nedostatak dokaza za škole u kratkotrajnim arapskim naseljima Francuske i kontinentalne Italije, za koje Makdisi tvrdi da su možda bile veze između islamskog i evropskog obrazovnog sistema, kao i nedostatak dokaza o navodnom prijenosu skolastičkih ideja između dva sistema u potpunosti.[8] U raspravi o Makdisijevoj tezi iz 1989. godine, Toby Huff je tvrdio da nikada nije postojao ekvivalent diplome ili doktorata u islamskim medresama, zbog nedostatka fakulteta koji predaje jedinstveni nastavni plan i program.[21]
Razlike između idžaze i diplome
Zapadni oblik obrazovanja je ono što je danas prilagođeno i koristi se širom svijeta. Ovaj obrazovni sistem posebnu pažnju skreće na formalnu obrazovnu instituciju – univerzitet.[22] Grupe pojedinaca studiraju na fakultetu sastavljenom od velikog broja profesora, od kojih je svaki priznat kao ekspert u svojoj oblasti, a po završetku nastavnog plana i programa studenti dobijaju diplomu. Diploma je dokument koji potvrđuje da univerzitetska institucija u cjelini prepoznaje znanja i sposobnosti određenog pojedinca u okviru određene oblasti studija.
Idžaza s druge strane ima mnogo drugačiji pristup u širenju znanja. Naglasak je stavljen na pdučavanje jedan na jedan, a ne na instituciju u cjelini.[23] S obzirom da je naglasak na odnosu između učenika i instruktora, lokacija nije nužno bitna; mnogo toga gdje se obrazovanje stiče zavisi od predmeta koji se predaje, vjerska pitanja su se uglavnom predavala u džamijama, medicina u bolnicama, dok su se drugi predmeti možda predavali u medresama ili na drugim lokacijama. Još jedna razlika između idžaze je u tome što ona može biti više fokusirana na pojedinačni predmet nego na fakultetsku diplomu, gdje student pohađa nastavu o različitim predmetima kako bi postao svestraniji učenjak, a idžaza bi se mogla dati studentu na pojedinačnu knjigu ili bi učenik mogao dobiti opću idžazu.[24] Po završetku obrazovanja iz nekog predmeta student bi bio usmeno ispitan od strane nastavnika, slično kao što studenti izlažu tezu u savremenom obrazovnom sistemu.[22] Ukoliko je student uspješno položio ispit, preko svog individualnog instruktora je trebao dobiti potvrdu u kojoj je naveden predmet u kojem su bili stručni; ova dokumentacija se nazivala idžaza i za razliku od diplome nije bila vezana za instituciju koja ju je izdala, već isključivo za instruktora.
Različite vrste idžaza
Učenici su mogli dobiti više različitih vrsta idžaza na osnovu onoga šta su učili. Šest različitih vrsta idžaza bile su: posebna, opća, generalna, idžaza za knjigu, dopisna idžaza i počasna idžaza.[24] Posebna idžaza se smatrala najvišim oblikom idžaze koju je učenik mogao dobiti jer je pisalo da je određenom učeniku dopušteno da predaje određeno područje od strane određenog nastavnika.[24] U općem obrascu je navedeno ime učenika i nastavnika bez navođenja naučenog predmeta.[24] Generalna idžaza je samo navodila imena nastavnika i učenika u grupi.[24] Idžaza koja se daje preko određene knjige predstavljala je da je učenik proučavao knjigu pred autorom i da je mogao recitovati knjigu napamet.[24] Idžaza koja se daje putem prepiske davala se svaki put kada bi nastavnik zapisivao i slao tekst svojim učenicima i davao im dozvolu da predaju samo ono što su oni zapisali.[24] Konačno, počasna idžaza davana je kao oblik poštovanja prema istaknutoj osobi,[24] međutim one nisu imale veliku težinu u pogledu dopuštanja toj osobi da predaje predmetni materijal.[25]
Demografija studenata
Učenici koji su stekli idžaze dolazili su iz svih sfera života, a pristup znanju nije bio ograničen godinama, spolom ili rasom. Dok je većina studenata stekla idžazu u tridesetim ili četrdesetim godinama, postojali su brojni značajni izuzeci od ove društvene norme.[22] Jedan primjer ovih izuzetaka je da bi djeca iz bogatih porodica često dobijala idžaze za društveni status koji bi to nosio.[25] Ova djeca koja su bila premlada da shvate predmete koji su im davani, ako su uopće pokušala naučiti predmet, a ponekad su idžaze davali na zahtjev pismom. Idžaze vezane za prijenos hadisa nisu bile ograničene na muškarce. Zna se da su učenice hadisa kao što je Zaynab bint al-Kamal ne samo stekle idžaze, već i poučavale druge studente.[26][27]
Izdavanje idžaze pisaru i studentu
Idžaze nisu davane studentima samo kao oblik "diplome" kako bi se potvrdilo da je učenik u potpunosti razumio učenje svog učitelja. Davali su ih i pisarima kao oblik dozvole da prenesu knjigu od autora.[25] Idžaza koju je autor dao pisaru je u osnovi bio pečat odobrenja autora da pisar može prepisivati i umnožavati djelo kako bi podijelio i sačuvao znanje.[24] Proces prenošenja autorske knjige započeo je tako što je autor recitirao svoj grubi nacrt pisaru, a pisar ga je zapisao, nakon što je to završeno, pisar bi zatim čitao ono što je napisao nazad autoru, a autor bi zatim iznosio promjene koje je želio napraviti, a onda kada je autor bio zadovoljan konačnim radom, pisaru je data idžaza. Ovaj proces se jako razlikuje od onoga kroz šta bi učenik prošao da bi dobio idžazu, ovaj proces se sastojao od toga da je učenika odabrao nastavnik da uči pod njima, a zatim bi on/ona učio od učitelja nekoliko godina prije nego što polaže test u kojem bi učenik morao recitirati svu nauku koju je naučio i istovremeno je komentirati, a ako bi učitelj smatrao da je učenik u potpunosti razumio njihovo učenje, učeniku bi dodijelio idžazu, što je značilo da ne samo da razumiju nastavu već i oni sami mogu podučavati druge učenike.
Primjer kur'anske idžaze
Na primjer, poznati recitator Kur'ana u našem modernom dobu: šeik Ra'ad bin Mohammad Al-Kurdi, od njegovog učitelja šeika Sherzada Abdulrahmana bin Tahira, a njegova idžaza je sljedeći:
Primjer sljedeće Kur'anske idžaze ima lanac učenja Kur'ana (Kiraet od Hafsa) od današnjih dana sve do Muhammeda.[28][29]
Također pogledajte
Reference
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
