Bazileopator

Bazileopator (grčki: βασιλεοπάτωρ, dosl. 'otac basileusa [cara]') je bila jedna od najviših svjetovnih titula Bizantijskog carstva. Bio je to izuzetan položaj (Kletorologion Filoteja iz 899. ga navodi kao jedno od 'posebnih dostojanstva', axiai eidikai) ^[1], koji je dodijeljen samo dva puta u historiji Carstva.

Prikaz Romanos Lekapenosa, jednog od dva bazileopatora u Bizantijskoj historiji.

Njegov nosilac nije bio carev biološki otac, i iako su tačne funkcije povezane sa pozicijom ostale nejasne, generalno se pretpostavlja da je trebalo da označi regenta koji je djelovao kao skrbnik i tutor nad mladim carem ^[2]. Međutim, A. Schmink je ponudio drugačije tumačenje, pri čemu bi trebalo dati prednost alternativnom pravopisu basileiopatar (βασιλειοπάτωρ), koji se nalazi i u savremenim pečatima i u hagiografiji Života Teofana. Titula bi se tada mogla tumačiti kao "otac palate", potvrđujući poziciju nosioca kao glavnog carevog pomoćnika, a da ne podrazumijeva bilo kakvu vrstu starateljstva nad njim ^[3].

Titulu je ustanovio, u periodu između augusta 891. i maja 893. godine, car Leon VI Mudri (r. 886–912) za Stylianosa Zaoutzesa, oca Lavove dugogodišnje ljubavnice i kasnije druge žene, Zoe Zaoutzaine. Uz Stylianosovu raniju titulu magistra i položaj logothetēs tou dromou, ovim se činom Lav, prema tradicionalnom tumačenju, smatra da je formalno stavio poslove Bizantijskog carstva u Zaoutzesove ruke do smrti potonjeg 899. godine. Novije studije su, međutim, dovele u sumnju imidž "svemoćnog bazileopatora" (Shaun Tougher), navodeći dokaze koji podržavaju Leovu efektivnu kontrolu nad vladom. Kako bilo, titula je stavila Stilijana na vrh civilne birokratije, direktno ispod samog cara.

Titula je obnovljena 919. za admirala Romana Lekapenosa nakon što je udao svoju kćerku Helenu za cara Konstantina VII (r. 913–959), ali je u roku od nekoliko mjeseci uzdignut dalje do Cezara i ubrzo nakon toga krunisan je kao stariji car, sa Konstantinom VII spuštenim u ko-cara. Naslov se nakon toga nije koristio osim u književnom kontekstu; Simeon Metafrast, na primjer, anahrono naziva Arsenija Velikog bazileopatorom, jer je bio učitelj Honorija i Arkadija, sinova cara Teodosija I (r. 379–395). Bilo je i pokušaja pristalica Mihaila Paleologa (r. 1259–1282) da ožive titulu 1258. godine, kada je on imenovan za regenta nad maloljetnim nikejskim carem Ivanom IV Laskarisom (r. 1258–1261), ali umjesto toga , preuzeo je titule megas doux, zatim despotēs, prije nego što se konačno krunisao za cara 1259. godine.

Također pogledajte

• Bizantijsko Carstvo

Izvori

1. Bury, J. B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century – With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos. London: Oxford University Press, str 114.
2. Kazhdan, Alexander, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press, str 263-264.
3. Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People. Leiden: Brill, str. 99-100.

Vanjski linkovi