Touvaeg

Ur yezh altaek eus ar skourr yezhoù turkek an norzh eo an touvineg pe touvaeg (тыва дыл tyva dyl, anvet ivez tuvin, tuva, tokha, soyot, soyon, tuba, uriankhai(-monchjak), diba pe kök mungak), komzet gant tro-dro da 209.400 den en holl e Touva e Rusia (Azia) (180.000 den e 2001), en Altay e Rannbarzh Emren Yinjiang e Sina (2.400 den e 1999) hag e Hövsgöl ha Hovd Aimags e norzh ha kornôg Mongolia (27.000 den e 1993).

Touvineg (тыва дыл tyva dyl)
Perzhioù
Komzet e :	Rusia
Rannved :	Touva
Komzet gant :	~ 200.000
Familh-yezh :	Yezhoù altaek Yezhoù turkek Yezhoù turkek norzh Touveg
Statud ofisiel
Yezh ofisiel e :	Touva
Akademiezh :	hini ebet
Kodoù ar yezh
ISO 639-1	hini ebet
ISO 639-2	tyv
ISO 639-3
Kod SIL	tyv
Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh.

C'hwec'h rannyezh ez eus disheñvel-tre an eil diouzh eben:

• Touvineg ar c'hreiz
• Touvineg ar c'hornôg
• Touvineg ar biz (todzhin)
• Touvineg ar gevred
• Kijieg (tuba-kizhi)
• Kijieg

Doare-skrivañ

Gant Lopsan-Chimit, ur manac'h tuva bouddaek eo bet ijinet doare-skrivañ broadel kentañ an tuvaeg e deroù ar bloavezhioù 30. Gwasket eo bet Lopsan diwezhatoc’h e-pad spurjoù Stalin. Lizherennoù roman a implije an doare-skrivañ-se dreist-holl, gant un nebeud lizherennoù nevez ouzhpenn evit merkañ sonioù an tuvaeg. Un nebeud levrioù zo bet embannet ennañ, en o zouez an taolioù esae kentañ evit deskiñ lenn d'an oadourien. Erlec’hiet eo bet lizherenneg Lopsan-Chimit diwezhatoc’h gant unan all diazezet war al lizherenneg kirillek en implij hiziv an deiz c’hoazh. Da-c’houde eo bet diverket roud doare-skrivañ ar manac’h eus al levrioù istor. Abaoe diskar an URSS eo krog an Duvaed hag un nebeud tud lennek all da dreiñ o selloù en-dro war istor ar skrivañ e tuvaeg. Adskoulmet eo bet neudenn an istor bremañ.

Graet e vez en deiz a hiziv gant lizherenneg ar rusianeg eta, ouzhpennet enni teir lizherenn zibar ң (latin "ng" pe Lizherenneg fonetik etrebroadel (API) [ŋ]), Өө (latin "ö", IPA [ø]), Үү (latin "ü", IPA [y]). Heuliañ-rik a ra al lizherenneg urzh al lizherenneg rusianek gant ң lakaaet just goude Н, Ө goude О, ha Ү goude У. Ne gaver pennlizherenn ebet evit al lizherenn ң n'en em ziskouez morse e deroù ger ebet.

Lennegezh

Pinvidik-mor eo sevenadur dre gomz an Duvaed. A bep seurt zo evel, da skouer, divinadelloù berr, rimadelloù, krennlavarioù, luziadelloù-teod betek kontadennoù marzus, hud, skrij, harozel ha danevelloù meur a zezreveller eurvezhioù-pad. E saozneg ez eus bet embannet un nebeud eus an davnevelloù meur-se, evel "Boktu-Kirish pe Bora-Sheelei" da skouer. En arvar emañ an arz dre gomz-se bremañ rak war goshaat ez a ar gonterien ha n'eus ket kalz a re yaouank evit dont war o lerc’h.

Keñveriadenn

Tost a-walc'h eo stumm ar gerioù a orin turkek rik implijet gant an eil yezh turkeg hag eben alies, da skouer:

Language	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Hendurkeg		bir	iki	üç	tört	biş	altı	yidi	sekiz	tokuz	on
Altaieg	ноль nol'	бир bir	эки eki	ÿч üç	тöрт tört	бeш beş	алты altı	jeти ceti	сегис segis	тогуc togus	oн on
Azeri	sıfır	bir	iki	üç	dörd	beş	altı	yeddi	səkkiz	doqquz	on
Bachkireg	ноль nol	бер ber	ике ike	өс ös	дүрт dürt	биш biş	алты altı	ете yete	һигеҙ higeź	туғыҙ tuğıź	ун un
Barabaeg		bir	iki	üts	tört	pəş	alttı	yədi	səkiz	toğiz	on
C'hakaseg		пір pir	ікi iki	үc üs	төpт tört	пиc pis	алты altı	читi çiti	cигic sigis	тoғыc toğıs	oн on
C'halajeg		bii	äkki	üüç	töört	beeş	alta	yeetti	säkkiz	toqquz	oon
Dolganeg		биир biir	икки ikki	үс üs	түөрт tüört	биэс bies	алта alta	hэттэ hette	агыс agıs	тогус togus	уон uon
Gagaouzeg	sıfır	bir	iki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	dokuz	on
Kachkaeg		bir	iki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	dokuz	on
Karachayeg-balkareg	ноль nol	бер ber	эки eki	юч üç	тёрт tört	беш beş	алты altı	джети djeti	сегиз segiz	тогьуз toğuz	он on
Karakalpakeg	нол nol	бир bir	эки eki	үш u'sh	төрт to'rt	бес bes	алти alti	жети jeti	сегиз segiz	тоғиз tog'iz	он on
Kazakeg	нөль nöl'	бір bir	екі eki	үш üş	төрт tört	бес bes	алты altı	жеті jeti	сегіз segiz	тоғыз toğız	он on
Kirgizeg	нөль nöl'	бир bir	эки eki	үч üç	төрт tört	беш beş	алты altı	жети jeti	сегиз segiz	тогуз toguz	он on
Kirgizeg Fuyü		bir	igi	üş	durt	biş	altı	çiti	sigis	doğus	on
Koumikeg	ноль nol	бир bir	эки iki	уьч üç	доьрт dört	беш beş	алты altı	етти yetti	сегиз segiz	тогъуз toğuz	он on
Krimtchakeg		bir	eki	üç	dort	beş	altı	yedi	sekiz	tokuz	on
Ouigoureg	نۆل нөль nöl	بىر бир bir	ىككى икки ikki	ئۈچ үч üq üç üch	تۆت төт töt	بەش bex beş bésh	ئالتە алте alte alté	يەتتە йетте yette yétté	سەككىز секиз sekkiz	توققۇز тоққуз toķķuz toqquz	ون он on
Ouzbekeg	нол, сифр nol, sifr	бир bir	икки ikki	уч uch	тўрт to'rt	беш besh	олти olti	етти yetti	саккиз sakkiz	тўққиз to'qqiz	ўн o'n
Tatareg	ноль nol	бер bir	ике ike	өч öç	дүрт dürt	биш biş	алты altı	җиде cide	сигез sigez	тугыз tuğız	он on
Tatareg Krimea		bir	eki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	doquz	on
Tchagataieg		bir	iki	üç	tört	beş	altı	yeti	sekiz	toquz	on
Tchouvacheg	ноль nol'	пӗр pĕr	ик ik	виҫ viś	тӑват tăvat	пилӗк pilĕk	улт ult	ҫич śiç	сакӑр sakăr	тӑхӑр tăxăr	вун vun
Tofaeg		бipәә birәә	иъhи ìhi	үш üş	дөрт dört	бeш beş	aълты àltı	чедi çedi	ceъhec sèhes	тоъhoc tòhos	он on
Turkeg	sıfır	bir	iki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	dokuz	on
Turkeg otomanek		bir	eki	üç	tört	bəş	altı	jəti	səqiz	toquz	on
Turkmeneg	нол nol	бир bir	ики iki	үч üç	дөрт dört	бәш bäş	алты alty	еди ýedi	секиз sekiz	докуз dokuz	он on
Tuvaeg	ноль / тик nol' / tik	бир bir	ийи iyi	үш üş	дөрт dört	бeш beş	алды aldı	чеди çedi	сес ses	тос tos	он on
Yakouteg	ноль nol	биир biir	икки ikki	үс üs	түөрт tüört	биэс bies	алта alta	сэттэ sette	аҕыс ağıs	тоҕус toğus	уон uon

Gwelet ivez

• Yezhoù turkek
• Yezhoù altaek

Liammoù diavaez

• Ethnologue: Tuvin
• Enesay.com - Tuvinian literature and mythology
• - Tuvan language and folklore materials
• TyvaWiki Language Articles
• Tuvan Alphabet

Porched ar yezhoù hag ar skriturioù Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù.