From Wikipedia, the free encyclopedia
Ar Mahābhārata (Devanāgarī महाभारत, LFE məɦaːˈbʱaːrətə) zo unan eus daou zanevellgan sañskritek meur Henindia, an eil o vezañ ar Rāmāyaṇa. Ul lodenn eus an itihāsa (pe "istor") hindouat eo an danevellgan.
Ouzhpenn danevell meurganel brezel Kurukṣetra ha tonkadur ar gKaurava-ed hag ar bPāṇḍava-ed ez eus er Mahābhārata kalz a zanvez prederouriezhel ha deoliezhel, evel ar gaozeadenn diwar-benn "pevar fal ar vuhez" pe puruṣārtha (12.161). Setu int amañ : dharma (an ober reizh) ; artha (ar pal) ; kāma (ar blijadur) ha mokṣa (an dieubidigezh). E-touez an oberoù hag an istorioù pennañ a ya d'ober ar Mahābhārata e kaver ar Bhagavad-Gītā, istor Damayantī, ur stumm berraet eus ar Rāmāyaṇa, hag ar Ṛṣyaśṛṅga, a vez sellet outo alies evel oberennoù en o unan.
Hervez an hengoun e lakaer Vyāsa da oberour ar Mahābhārata. Meur a daol-arnod a zo bet evit klask diluziañ penaos eo kresket ha penaos eo bet savet ar gwiskadoù anezhañ a-hed e istor. Ne voe ket savet al lodennoù koshañ eus an destenn abretoc'h eget war-dro 400 kent JK.[1] Tizhet he devoa an destenn he stumm-diwezh e penn kentañ ar prantad Gupta (war-dro ar IV kantved goude JK) moarvat[2] Gallout a reer treiñ an titl evel "kontadenn veur tierniezh Bhārata". Gouez d'ar Mahābhārata e-unan ez eo hiraet ar gontadenn diwar ur stumm berroc'h a 24 000 gwerzenn anvet Bhārata hepken.[3].
Gant war-dro kant mil gwerzenn, arroudoù hir lavar plaen, pe war-dro 1,8 milion a c'herioù en holl, ez eo ar Mahābhārata dek gwezh ken hir hag an Ilias hag an Odysseia a-gevret war-bouez nebeud, pe war-dro peder gwezh ken hir hag ar Rāmāyaṇa[4],[5].
Hervez an hengoun ez eo Vyāsa oberour an danevellgan, ha bez' eo ivez un dudenn a-bouez en danevellgan. E rann gentañ ar Mahābhārata e tisklêrier ez eo Gaṇeśa, war c'houlenn Vyāsa, a lakaas an destenn dre skrid diwar selaou Vyāsa ouzh e zrezevellañ. Lavaret e vez en doa asantet Gaṇeśa e skrivañ war an diviz ma ne baouezfe gwezh ebet Vyāsa gant e zezrevell. Asantiñ a reas Vyāsa gant ma kemerfe Gaṇeśa amzer da gompren ar pezh a vefe lavaret a-raok e lakaat dre skrid.
Ober a ra an danevellgan gant framm an "istor e-barzh an istor", anvet ivez "danevell stern", a gaver e meur a oberenn relijiel pe lik eus India. Dezrevellet eo d'ar roue Janamejaya a zo mab-kuñv Arjuna, gant Vaiśampāyana, un diskibl da Vyāsa. Ha neuze eo dibunet drezevell Vaiśampāyana d'he zro da Janamejaya gant ur c'honter a vicher anvet Ugraśravā Sauti, d'ur vodadeg furien a oa o seveniñ an aberzh 12 vloaz evit ar roue Saunaka Kulapati e Koadeg Naimiṣa.
Jaya, kalon ar Mahābhārata a zo frammet e stumm un diviz etre Dhṛtarāṣṭra roue Kuru ha Sañjaya, e guzulier ha paotr-karr. Dezrevellañ a ra Sañjaya kement darvoud a c'hoarvez e-kerzh brezel Kurukṣetra a badas 18 devezh, d'ar c'houlz ma c'hoarvez hag evel ma c'hoarvez. Gwezh ha gwezh all e vez Dhṛtarāṣṭra oc'h ober goulennoù hag o tiskrediñ, ha gwezhoù zo e vez o hirvoudiñ pa oar ervat peseurt reuz ha freuz a zegas ar brezel d'e vibien, d'e gerent ha d'e vignoned. Ouzhpenn se en em sant kablus en abeg d'e roll hag en doa disoc'het war ar brezel-se, drastus evit Iskanvandir Indez a-bezh.
E penn kentañ e ro Sañjaya un deskrivadur eus kevandirioù diseurt an Douar, ar planedennoù all, hag eñ ha lakaat ar pouez war Iskevandir Indez ha reiñ ur roll danzeet eus kantadoù a rouantelezhioù, meuriadoù, proviñsoù, keodedoù, kêrioù, kêriadennoù, stêrioù, menezioù, koadeier hag all eus Iskevandir Indez (Bhārata Varṣa). Reiñ a ra ivez displegadennoù diwar-benn an aozadurioù brezel kemeret bemdez gant pep kostezenn, marv pep haroz ha munudoù pep krogad brezel. Un triwec'h pennad bennak eus Jaya Vyāsa a ya d'ober ar Bhagavad-Gītā, testenn sakr an Hindouiz. Dre se e pled an oberenn-se eus Vyāsa, anvet Jaya, gant dodennoù diseurt evel douaroniezh, istor, brezel, relijion ha buhezegezh. Gouez d'ar Mahābhārata e-unan en doe kresket Vaiśampāyana an istor gant Jaya Vyāsa enlakaet. A-benn ar fin e voe savet stumm dibenn ar Mahābhārata gant Ugraśravā, gant Jaya Vyāsa ha Bhārata Vaiśampāyana lakaet e-barzh an danevellgan.
An dave kentañ d'ar Mahābhārata ha d'e galonenn, ar Bhārata, a gaver en Aṣṭādhyāyī (sūtra 6.2.38) Pāṇini (4 kantved kent JK), hag er Āśvalāyanagṛhyasūtra (3.4.4). Dre se e c'heller soñjal e voe savet ar galonenn 24 000 gwerzenn, anavezet evel ar Bhārata, hag ur stumm astennet kentañ eus ar Mahābhārata a-benn ar 4 kantved kent JK.
Gant ar skrivagner gresian Dion C'hrusostomos (war-dro 40-120) e voe danevellet, "lavaret e vez e vez kanet barzhonegoù Homeros en Indez zoken, e lec'h m'o deus o zroet en o yezh. An disoc'h eo [...] n'eo ket dianav da Indeziz poanioù Priamos, hirvoudoù ha leñvoù Andromac'he hag Hekabe, ha kadarnded Ac'hilleüs hag Hektor : ken boemus eo bet barzhoniezh Homeros !"[6] Daoust da ster kentañ anat an arroud — troet e oa bet an an Ilias e sañskriteg — ez eus bet goulakaet gant lenneien zo e tiskouez an danevell e oa eus ar Mahābhārata d'ar c'houlz-se hag hevelebekaet e oa bet lodennoù anezhañ en un doare sinkretek ouzh istor an Ilias gant Dion pe gant e vammennoù. Goulakaet en deus Christian Lassen en e Indische Alterthumskunde e oa kaoz a-benn ar fin eus poanioù Dhṛtarāṣṭra, hivoudoù Gāṃdhārī ha Draupadī, ha kadarnded Arjuna ha Duryodhana pe Karṇa[7].
Meur a istor e-barzh ar Mahābhārata a zo deuet da vezañ istorioù distag, en o unan, el lennegezh sañskritek klasel. Abhijñānaśākuntalam, da skouer, gant ar barzh sañskritek brudet Kālidāsa en doa bevet da vare an dierniezh Gupta (war-dro 400 goude JK) war a greder, a zo diazezet war un istor a zo diaraoger ar Mahābhārata. Urubhanga, ur pezh-c'hoari sañskritek gant Bhāsa en doa bevet a-raok Kālidāsa war a greder, a zo diazezet war drouglazh Duryodhana a oa bet friket e zivorzhed gant Bhīma.
Enskrivadurioù plad kouevr ar Mahārāja Śarvanātha (533-534 goude JK) eus Khoh (Distrig Satna, Madhya Pradesh) a zeskriv ar Mahābhārāta evel un "dastumad 100 000 gwerzenn" (śatasāhasrī saṃhitā).
Rannet eo ar Mahābhārata e 18 parva evel-henn :
Parva | titl | is-parvaoù | danvez |
1 | Ādiparvan (आदिपर्वन्) Levr an Deroù |
1-19 | Penaos e teuas ar Mahābhārata da vezañ kontet gant Sauti dirak bodadeg ar ṛṣi-ed e Naimiṣāraṇya. Dibunadenn ar Mahābhārata da-geñver sarpasattra Janamejaya gant Vaiśampāyana e Takṣaśilā. Kontet eo istor lignez Bharata dre ar munud ha taolennet eo ivez istor lignez Bhrigu gant ar parva. Ganegigezh ha bugaleaj ar briñsed Kuru. (ādi a dalv kentañ) |
2 | Sabhāparvan (सभापर्वन्) Levr ar Vodadeg |
20-28 | Maya Danava a sav ar palez hag al lez (sabhā), en Indraprastha. Buhez al lez, yajña rājasūya Yudhiṣṭhira, c'hoari an diñs, hag harlu ar bPāṇḍava-ed en diwezh. |
3 | Vanaparvan (वनपर्वन्) pe Araṇyakaparvan, Araṇyaparvan ivez Levr ar Goadeg |
29-44 | An daouzek vloaz harlu er goadeg (vana pe araṇya). |
4 | Virāṭaparvan (विराटपर्वन्) Levr Virāṭa |
45-48 | Ar bloavezh tremenet e kuzh e lez Virāṭa. |
5 | Udyogaparvan (उद्योगपर्वन्) Levr an Aozadurioù |
49-59 | Aozadurioù evit ar brezel ha strivoù da zegas peoc'h etre ar gKaurava-ed hag ar bPāṇḍava-ed a reas tro-wenn a-benn ar fin (udyoga a dalv an aozadur, ar prientiñ pe ar striv). |
6 | Bhīṣmaparvan (भीष्मपर्वन्) Levr Bhīṣma |
60-64 | Lodenn gentañ an emgann meur, gant Bhīṣma evel penngadour ar gKaurava-ed hag e ziskar war ur gwelead biroù. |
7 | Droṇaparvan (द्रोणपर्वन्) Levr Droṇa |
65-72 | Kendelc'her a ra an emgann gant Droṇa evel penngadour. Hennezh eo levr pennañ ar brezel. Ar pep brasañ eus kadourien an daou du zo marv a-benn fin al levr. |
8 | Karṇaparvan (कर्णपर्वन्) Levr Karṇa |
73 | An emgann c'hoazh, gant Karṇa evel penngadour. |
9 | Śalyaparvan (शल्यपर्वन्) Levr Śalya |
74-77 | Devezh diwezhañ an emgann, gant Śalya evel penngadour. Kontet eo ivez dre ar munud pirc'hirinded Balarāma da roudouzioù ar stêr Sárasvatī hag an emgann etre Bhīma ha Duryodhana gant herzhier a laka un termen d'ar brezel dre ma lazh Bhīma Duryodhana gant un taol horzh-emgann war e zivorzhed. |
10 | Sauptikaparvan (सौप्तिकपर्वन्) Levr ar Gadourien gousket |
78-80 | Lazhet eo ar peurrest eus an arme ar bPāṇḍava-ed gant Aśvatthāmā, Kṛpa ha Kṛtavarmā e-keit m'emaint o kousket. Ne chom nemet seizh kadour eus tu ar bPāṇḍava-ed, ha tri eus tu ar gKaurava-ed. |
11 | Strīparvan (स्त्रीपर्वन्) Levr ar Gwragez |
81-85 | Hirvoudiñ a ra Gāṃdhārī, Kuṃtī ha gwragez (strī) ar gKaurava-ed hag ar bPāṇḍava-ed goude marvioù o re. |
12 | Śāntiparvan (शांतिपर्वन्) Levr ar Peoc'h |
86-88 | Kurunidigezh Yudhiṣṭhira evel roue Hastināpūra, ha kelennoù Bhīma war ar gevredigezh, an armerzh hag ar politikerezh evit ar roue nevez olevet. Hennezh eo hirañ levr ar Mahābhārata (śānti a dalv peoc'h). |
13 | Anuśāsanaparvan (अनुशासनपर्वन्) Levr ar C'helennoù |
89-90 | Ar c'helennoù diwezhañ (anuśāsa) gant Bhīṣma. |
14 | Āśvamedhikaparvan (अश्वमेधिकापर्वन्) Levr Aberzh ar Marc'h |
91-92 | Lid roueel an Aśvamedha (aberzh ar marc'h) renet gant Yudhiṣṭhira. Aloubidigezh ar bed gant Arjuna. Kontet eo an Anugītā gant Kṛṣṇa da Arjuna. |
15 | Āśramavāsikaparvan (आश्रम्वासिकापर्वन्) Levr ar Chomadenn er Peniti |
93-95 | Marvioù Dhṛtarāṣṭra, Gāṃdhārī ha Kuṃtī e tangwall ur goadeg p'edont o vevañ en ur peniti en Himalaya. Mervel a ra Vidura en o raok, ha war bedenn Dhṛtarāṣṭra ez a Sañjaya da vevañ d'an Himalaya uhelañ. |
16 | Mausalaparvan (मौसुलपर्वन्) Levr ar Pennoù-Bazh |
96 | An emgann gant pennoù-bazh (mausala) e-touez ar Yadavas ha diskar ar Yadavas en diwezh. |
17 | Mahāprasthānikaparvan (महाप्रस्थानिकपर्वन्) Levr ar Veaj Vras |
97 | Beaj vras Yudhiṣṭhira hag e vreudeur dre ar vro a-bezh hag o fignidigezh en diwezh gant an Himalaya meur ma kouezhas an holl bPāṇḍava-ed nemet Yudhiṣṭhira. |
18 | Svargārohaṇaparvan (स्वर्गारोहणपर्वन्) Levr ar Bignidigezh d'an Neñv |
98 | Arnodenn ziwezhañ Yudhiṣṭhira ha distro ar bPāṇḍava-ed d'ar bed speredel (svarga). |
Khila | Harivaṃśaparvan (हरिवंशपर्वन्) Levr Lignez Hari |
99-100 | Buhez yaouankiz Kṛṣṇa-Gopāla ha n'eo ket e-barzh an 18 parva eus ar Mahābhārata. |
Kurua | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gangā | Śaṃtanua | Satyavatī | Parāśara | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bhīṣma | Vyāsa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ambikā | Vicitravīrya | Ambālikā | Citrāṅgada | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dhṛtarāṣṭrab | Gāṃdhārī | Śakuni | Kuṃtī | Pāṇḍub | Mādrī | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Karṇac | Yudhiṣṭhirad | Bhīmad | Arjunad | Subhadrā | Nakulad | Sahadevad | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Duryodhanae | Duḥśalā | Duḥśāsana | (98 mab) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Abhimanyu | Uttarā | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Parīkṣit | Mādravatī | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Janamejaya | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PAOTR PLAC'H Pāṇḍava-ed Kaurava-ed
Reizh eo urzh ganedigezh ar vreudeur hag ar c'hoarezed er wezenn-gerentiezh (a gleiz da zehou) nemet evit Vyāsa ha Bhīṣma n'eo ket deskrivet urzh o ganedigezhioù, ha Vicitravīrya a voe ganet war o lerc'h. N'eo ket diskouezet er wezenn-gerentiezh ar fed ez eus c'hoarezed eus Ambikā hag Ambālikā. Ganet e voe Duryodhana goude Karṇa, Yudhiṣṭhirad ha Bhīma, met a-raok ar vreudeur Pāṇḍava all.
Lezet ez eus bet a-gostez un nebeud breudeur ha c'hoarezed d'an dud diskouezet aze evit ma vefe sklaeroc'h. En o zouez emañ Citrāṅgada, breur henañ Vicitravīrya, ha Vidūra, hanter-vreur Dhṛtarāṣṭra ha Pāṇḍu.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.