From Wikipedia, the free encyclopedia
Ar bakteri (Bacteria) zo bevedegoù bev unkelligek prokariot, n'o deus ket a nukleüs nag a organelloù. Ar pep brasañ eus ar bakteri o deus ur speurenn kellig glusidek, ar peptidoglikan. Un nebeud mikrometr hirder pe nebeutoc'h eo ar bakteri ha stummoù disheñvel a c'hallont kaout : stumm ur sferenn (klorenn), ur stumm hir pe e stumm bazhoùigoù (bazhell), stumm ur gildroenn. Graet e vez bakteriologiezh eus studi ar bakteri, anezhi ur rann eus ar vikrobiologiezh.
.jpg)
| Iskevrennad eus | mikroorganeg  |
|---|---|
| Anv skiantel | Bacteria |
| Renk taksonomek | Damani |
| Takson uheloc'h | Biota |
| Taxonomic type | Bacillus |
| Deiziad kregiñ | 3500 million years BCE |
| Efed | kleñved infektus bakteriel, tanijenn skevent bakteriel |
| Kod anvadurezh | kod anvadurezh etrebroadel ar prokarioted |
| URL LPSN | https://lpsn.dsmz.de/domain/bacteria |
| Anaouder WordLift | http://data.wordlift.io/wl01714/entity/bacteria |
| ID en Thesaurus NCI | C14187 |
Gallout a reer kavout bakteri e kement seurt metoù zo war an Douar : en douar, en dour dous pe sal pe meizh, en aer, en islonkoù ar morioù, e pluskenn an Douar, war groc'hen hag e-barzh bouzelloù ar vevien. Daou-ugent milion bakteri zo en ur gramm douar hag ur milion en ur mililitrad dour. Pemp gwezh 1030 bakteri a vefe en holl er bed[1]. Ar bakteri o deus ur roll a-bouez bras e kelc'hiadoù biogeokimiek evel kelc'hiad ar c'harbon hag evit stabilaat an azot an aergelc'h.
Evit pezh a sell ouzh Mab-Den, jedet eo bet e oa 1012 bakterienn o vevañ war kroc'hen pep den, 1010 a vev er genoù ha 1014 er bouzelloù, e doare ma'z eus dek gwezh muioc'h a gelligoù bakteri evit a gelligoù den e korf an dud[2]. Dinoazh pe mat evit ar c'horf eo ar pep brasañ eus ar bakteri-se. Bout a ra koulskoude meur a spesad noazus a zegas kalz kleñvedoù evel ar c'holera, an naplez, ar vosenn, ar serk, an dorzhellegezh. Bakteri zo a c'hall degas kudennoù analat pe dreizhañ ha lod all a laka ar goulioù da vinimañ. Gallout a reer ober war-dro ar binimadurioù degaset gant ar bakteri a-drugarez d'an antibiotikoù a harz outo da vevañ. Ar penisilin da skouer a laka kenaoz speurenn ar c'helligoù bakteri da baouez.
Talvoudus-kenañ e c'hall bezañ ar bakteri pa naetaer an dourioù uzet, er gounezvouederezh, evit produiñ yaourt pe fourmaj da skouer, hag evit produerezh greantel ur bern kenaozadoù kimiek.
Ar re vihanañ eus ar boudoù-bev eo ar bakteri : 10 gwech bihanoc'h eget ar c'helligoù eukariotek e vezont hag o hirder a zo peurvuiañ etre 0.5 ha 5.0 mikrometr. Kalz brasoc'h e c'hell bezañ un nebeud a spesadoù :Thiomargarita namibiensis ha Epulopiscium fishelsoni a zo brasoc'h eget 0,5 milimetr[3]. Er genad Mycoplasma emañ ar re bihanañ, dezhe 0,3 mikrometr ar pezh a zo ken bihan hag ar viruz brasañ[4].
Meur a stumm o deus ar bakteri met anavezet a vez dreist-holl daou anezho : Reoù a zo rontek, cocci (sing. coccus, deus ar gresianek kókkos, greun, seed) pe stumm ur vazh bacilli (sing. bacillus, eus al latin baculus, bazh).
.jpg)
Kelc'hiet eo kellig ar bakteriennoù gant ur goc'henn blasmek, bez a c'hell bezañ ur pare hag ur volc'henn tro-o-zro. N'o deus ket a organelloù en o sitoplasm ha n'eo ket bevennet o danvez nukleikel. Kement-mañ a laka anezho da vezañ diforc'hiet deus an eukarioted en anv prokarioted.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
