Plistin

War lez ar stêr Yar emañ Plistin. Graet eo arvor Plistin gant tornaodoù ha traezhennoù. Unan eus baeoù brasañ Breizh eo, en em astenn a ra eus Sant-Eflamm da Lokmikael a-hed 3 km ha galloud a ra ar mor dichalañ betek 1,3 km eus an douar. Lec'h uhelañ arvor Plistin eo Hyrglas^[2], Roc'h Hallaz (pe "Roc'h Karlez"), ur pezh mell roc'h vras, a sko war bae Sant-Eflamm, 84 m eo en hec'h uhelañ. Kinnig a ra al lec'h-mañ ur panorama 180° war ar bae, hag ul lec'h gwareziñ logod-dall a zo dindani. Kalz a laboused-mor a vev er vro, evel, da skouer, herlegoned, kerc'heized louet, ha spesadoù laboused aod all.

Stummoù skrivet

Régis de Saint-Jouan ː Plegestin, 1096; Plestin, 1330; Plestin-les-Grèves, 07.07.1884
Bernard Tanguy ː Plegestin, 1086, 1163; Plestin, 1292; Plestina, XII^vet; par. de Plestin, 1330; Plestin, c. 1330, fin XIV_vet; Ploegestin, 1481
Erwan Vallerie ː Plesgestin, 1086, 1163; Plestin, Plesti, 1330; Plestin, 1371; Ploestin, 1424; Plestin, 1425; Ploestin, 1426; Plestein, Plestin, 1425; Plestin, 1516; Plestin, 1709

Gerdarzh

anv den (sant ?) Justinus, e hen-brezhoneg Iostin, Iestin

	En aour, e gebrenn en gul, heuliet gant teir steredenn ivez en gul^[3].

XVII^vet kantved

Nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh daou zen eus Plistin, Jacques hag Yves Gariou, goude Emsavadeg ar Bonedoù ruz^[4].

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

Mervel a reas 202 waz abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 5,11 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[5]; lazhet e voe pemp anezhe e Belgia e miz Eost 1914, e penn- kentañ ar brezel: d’an 21 en Auvelais, ur serjant eus an 70vet Rujumant Troadegiezh^[6],ar re all d’an 22 : ur c’horporal eus ar 113vet Rujumant Troadegiezh e Signeulx^[7],ur soudard eus an 19vet Rujumant Troadegiezh e Maissin^[8] ha daou soudard eus ar 47vet Rujumant Troadegiezh, unan e Sambreville^[9] hag egile e Falisolle^[10]; d’an 22 a viz Ebrel 1915 ez eas diwar wel en Het Sas e Flandrez Belgia ur soudard eus an 73vet Rujumant Troadegiezh Tiriadel^[11] ha mervel a reas er memes lec'h ur c’horporal eus an hevelep rujumant abalamour d'e c'hloaziadennoù^[12].

Eil Brezel-bed

Mervel a reas 48 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel^[5].

Trevadennoù

Brezel Indez-Sina: ur c'habiten eus an archeriezh a varvas abalamour d'e c'hloaziadennoù d'an 8 a viz Mae 1948 en ospital e My Tho e Kochinsina er Viêtnam^[13].

Meur a garter a zo e Plistin, en o zouez emañ dreist-holl reoù Sant-Rok, Sant-Jagu, Sant-Eflamm, Sant-Sebastian, Sant-C'haran, Toull ar C'hirri ha Porzh-Maeleg.

Muioc'h a ditouroù Mare, Anv ...

Mare		Anv	Strollad	Karg
Listenn maeroù Plistin
?	?	François Ales	?	(?-?)
Meurzh 1971	Meurzh 1977	Marcel Hamon	PCF	Kuzulier meur Kanton Plistin (1973-1979)
Meurzh 1977	Mezheven 1995	Roger Rioual	PCF	Kuzulier meur Kanton Plistin (1985-1992)
Mezheven 1995	2020	André Lucas	PS	Labourer-douar, Kuzulier meur Kanton Plistin (1998-2011)
2020	bremañ	Christian Jeffroy	-
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

Serriñ

Glad relijiel

Iliz katolik Sant Eflamm a zo deuet da vezañ ur monumant istorel e 1908. Savet eo bet etre ar XV^vet kantved hag ar XVI^vet kantved, ar pezh e c'hellomp gwelout war talbenn ar porched e-lec'h m'eo skrivet ar bloaziad 1576.
Chapel Santez Barba enskrivet e 1934 evel ur monumant istorel.
Chapel Sant Yagu, adsavet e 1496 a zo bet benniget e 1498 a zo enskrivet evel monumant istorel.

Iliz Sant Efflamm
Feunten Sant Efflamm
Chapel Sant Sebastian
Chapel Sant Efflamm

Glad sivil

Kibelldi galian-ha-roman an Hogolo, savet er bloavezhioù 50 g. J.-K. a zo bet miret mat-tre.
Feunteun sant Eflamm, savet er XVIII^vet kantved, a zo bet enskrivet e 1926 evel monumant istorel.
Kastell Lesvaez ha Maner Kervizioù, o-daou eus ar XVI^vet kantved ha Kastell Leslac'h eus ar XVII^vet kantved a zo bet enskrivet e 1927 evel monumant istorel.
Traoù all:
- Maner ar Porzhioù
- Kastell Lezormel
Chapel santez Katell
Chapel sant Yagu

Kastell al Leslac'h
Kastell Lesmaez

Lec'hioù heverk

Porzh Toull ar C'hirri
Roc'h Hellaz
al Lev-Draezh
- Traezhen Sant-Efflamm

Niver a annezidi

Eus 1924 da 1926, a oa mestr ar skrivagner Alan an Diuzet war ar jedoniezh hag ar skiantoù e skolaj eil-derez Plistin.
sant Eflamm
santez Enora
Sant Yestin
Marcel Hamon, stourmer gall, maer kozh hag kuzulier meur ha depute komunour.
Jean-Pierre Abraham, skrivagner.
Erwan Tangi, livour dreistwirvoudel hag en deus bevet e Plistin.
Ar c'hoari gwazi bet savet gant Yves Tanguy, André Breton, Georges Sadoul, Jeannette Tanguy, Pierre Unik ha Suzanne Muzard. Savet e Enez-Sun,d'ar 26 a viz Gouere 1929
René Largillière, alvokad ha skrivagner, hag oberer un dezenn war sent Breizh.
Macario Vitalis, livour filipat en deus bevet e Plistin.
Andrev an Enored, beleg micherour.
Simonet Richard, kenlodek en Emgann an Tregont.
Yann Kerlann, emsaver

Tud bet ganet eno

Eflamm ar Maout (1764-1852), apotiker.
Juluen Sklison (Paotr Juluen), beleg ha skrivagner brezhonek, (° 19 a viz Kerzu 1883).
Even Begaignon, eskob Landreger, er bloavezhioù 1362 da 1371, ganet e Plistin.
Jeanne Bohec, stourmerez c'hall, skrivagnerez, kelennerez ha politikerez, ganet ha marvet e Plistin.

Tud bet marvet eno

1938 : Erwan-Vari Gwazdoue, barzh.

Ardamezeg ar familhoù

	Adam, aotrounez Kermalvezan ː Brizhet etre argant ha gul, e vevenn en sabel bezanted en argant^[14]
	de Bégaignon, aotrounez al lec'h se, Kerhuidonez, ha Rumen Plezhek etre argant ha gul (siell 1420)
	de Coëtlogon, aotrounez Kerberio En gul e zri skoedig en erminoù

Ar Brezoneg er Skol

1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[15].

Ya d'ar brezhoneg

D’an 8 a viz Meurzh 2006 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
D'an 9 a viz C'hwevrer 2007 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.

Deskadurezh

Ur skol divyezhek a zo eno abaoe 1999.
E distro-skol 2023 e oa 54 skoliad er c'hlasoù divyezhek (26,5 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez^[16].

Porzh kozh Toull ar C'hirri, war aber an Douron, a zo deuet da vezañ ur porzh gwarez evit bigi dudi. Betek eno e teu d'ar porzh al listri-bale eus Beg-Douar war Beg an Arvor.
Sportoù bageal a vez graet e Sant-Eflamm. Tu zo d'ober karr-dre-lien, katamaran, plankenn-dre-lien, kaiak-mor.
Pa vez redadegoù kezeg war al Lev-draezh, e teu 1700 vakañsour ha c'hoarier bennak da glaoustreañ war ar c'hezeg.

Gevelliñ

Muioc'h a ditouroù Bro, Kêr ...

Bro	Kêr	Abaoe
Kernev-Veur	Lannstefan	1984
Alamagn	Feldheim	1998

Serriñ

(fr)Régis de Saint-Jouan : Dictionnaire des communes. Département des Côtes-d'Armor. Eléments d'histoire et d'archéologie. Conseil Général des Côtes d'Armor. Saint-Brieuc. 1990
(fr)Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses des Côtes d'Armor. Chasse-Marée. ArMen. 1992
(br)Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Plistin

a vo kavet e Wikimedia Commons.

(br)Plistinn war lec'hienn Geobreizh

[1]
Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
[2]
Bernard Tanguy ː hir, ha glas (pe gwer, pe glas, pe louet). Meneget dinda ar stum se e 1086.
[3]
(fr)Ma weler Martin Schultz, Prezidant Parlamant Europa, gant bannielig ar gumun, hag aotrou maer Plistin, (fr)Skeudenn ma weler ar skoed ouzh moger an ti-kêr
[4]
(fr)Arthur Le Moyne de La Borderie , La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg)
[5]
(fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb
[6]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
[7]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
[8]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
[9]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
[10]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
[11]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
[12]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
[13]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
[14]
(fr)Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. 1890 (diwar Guy le Borgne)
[15]
(fr)Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
[16]
(br)Distro-skol ar c’helenn divyezhek

[1] [1]
Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[2] [2]
Bernard Tanguy ː hir, ha glas (pe gwer, pe glas, pe louet). Meneget dinda ar stum se e 1086.

[3] [3]
(fr)Ma weler Martin Schultz, Prezidant Parlamant Europa, gant bannielig ar gumun, hag aotrou maer Plistin, (fr)Skeudenn ma weler ar skoed ouzh moger an ti-kêr

[4] [4]
(fr)Arthur Le Moyne de La Borderie , La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg)

[memorialgenweb.org-5] [5]
(fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb

[6] [6]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[7] [7]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[8] [8]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[9] [9]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[10] [10]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[11] [11]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[12] [12]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[13] [13]
(fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[14] [14]
(fr)Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. 1890 (diwar Guy le Borgne)

[15] [15]
(fr)Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936

[16] [16]
(br)Distro-skol ar c’helenn divyezhek

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]