Ян Жыжка

Ян Жыжка, Іаан Жышка (каля 1360, Троцнаў — 1424, Пржыбыслаў) — кіраўнік гусітаў, военачальнік, нацыянальны герой Чэхіі.

Ян Жыжка
чэшск.: Jan Žižka z Trocnova а Kalicha
Warnia (coat of arms)[d]
Дата нараджэння	каля 1360[1][2]
Месца нараджэння	Троцнаў[d], Каралеўства Багемія, Землі багемскай кароны, Свяшчэнная Рымская імперыя[3][4][…]
Дата смерці	11 кастрычніка 1424(1424-10-11)[5][6][…] ці 11 кастрычніка 1424[2]
Месца смерці	Žižkovo Pole[d], Каралеўства Багемія, Землі багемскай кароны, Свяшчэнная Рымская імперыя або Přibyslav[d], Каралеўства Багемія, Землі багемскай кароны, Свяшчэнная Рымская імперыя[7][4][…]
Грамадзянства	Каралеўства Багемія
Прыналежнасць	Гусіты
Званне	галоўнакамандуючы
Бітвы/войны	Грунвальдская бітва Гусіцкія войны Battle of Nekmíř[d] Battle of Sudoměř[d] Battle of Vítkov Hill[d] Battle of Vyšehrad[d] Battle of Kutná Hora[d] Battle of Nebovidy[d] Battle of Deutschbrod[d] Battle of Hořice[d] Вялікая вайна Battle of Nysa[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ян Жыжка ў бітве пры Грунвальдзе.

Біяграфія

Нарадзіўся ў шляхецкай сям’і. Маладосць правёў пры двары Вацлава IV. У 1410 годзе Жыжка ў складзе чэшскіх добраахвотнікаў ваяваў пад сцягамі Ягайлы і Вітаўта супраць Тэўтонскага ордэна (удзел у Грунвальдскай бітве не пацверджаны, але магчымы), затым магчыма ўдзельнічаў у паходах венграў супраць туркаў, магчыма ваяваў на баку англічан ў вайне супраць французаў (або наадварот на баку французаў). Па вяртанні на радзіму Жыжка далучыўся да гусітаў і стаў на чале іх. Ён арганізаваў узброеныя атрады сялян і заснаваў лагер каля замка Табар, ад якога яго партыя атрымала імя табарыты. На чале 4 тыс. чалавек Жыжка разбіў у ліпні 1420 года на гары Віткоў (перад Прагай) 30-тысячнае войска крыжакоў, адпраўленае імператарам Жыгімонтам для захопу горада, у лістападзе ён зноў разбіў імператарскія войскі пры Панкрацэ і авалодаў крэпасцю Вышаград. Страціўшы пры аблозе замка Рабі сваё другое вока, сляпы Жыжка працягваў кіраваць войскам і сам удзельнічаў амаль ва ўсіх бітвах (перавозіўся на вазу). У 1422 годзе ён атрымаў бліскучую перамогу над Жыгімонтам пры Дойчбродзе і ўварваўся ў Маравію і Аўстрыю, спусташаючы ўсё на сваім шляху. Памёр у 1424 годзе ад чумы, пахаваны ў Чаславе. У 1623 годзе паводле загаду імператара магіла Жыжкі была разбураная, а рэшткі яго выкінутыя.

Зноскі

1. Czech National Authority Database Праверана 7 ліпеня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. Žižka z Trocnova, Jan, 1360-1424 // Olomouc City Library regional database Праверана 25 верасня 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q130368343'></a>
3. Czech National Authority Database Праверана 29 студзеня 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
4. Žižka z Trocnova, Jan, asi 1360-1424 // regional database of the Regional Library of Highlands Праверана 22 красавіка 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q125582843'></a>
5. Jan Count Zizka // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
6. Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
7. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166'></a>

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6)
• Millauer, «Diplomatisch-historische Aufsätze über Job. Z.» (1824)
• Tomek, «J. Žižka» 1879.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ян Жыжка