Юльян Урсын Нямцэвіч

Юльян Урсын Нямцэвіч (16 лютага 1757, вёска Скокі, Берасцейскі павет, цяпер Брэсцкі раён — 21 мая 1841, Парыж) — польскі пісьменнік, палітычны дзеяч, гісторык.

Юльян Урсын Нямцэвіч
польск.: Julian Ursyn Niemcewicz
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	16 лютага 1758(1758-02-16)[1][2][…]
Месца нараджэння	Скокі, Берасцейскі павет, Берасцейскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая[3]
Дата смерці	21 мая 1841(1841-05-21)[1][4][…] (83 гады)
Месца смерці	Парыж, Парыж[d], рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя[3][5]
Пахаванне	могілкі ў Манмарансі[d]
Грамадзянства	Рэч Паспалітая
Бацька	Марцэлій Нямцэвіч[d]
Маці	Ядвіга з Сухадольскіх[d]
Альма-матар	Брэсцкі езуіцкі калегіум Кадэцкі корпус
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	дыпламат, перакладчык, паэт, пісьменнік, публіцыст, гісторык, палітычны актывіст
Мова твораў	польская
Грамадская дзейнасць
Член у	Варшаўскае таварыства сяброў навук[d] Кракаўскае навуковае таварыства[d][5]
Узнагароды
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Юльян Урсын Нямцэвіч нарадзіўся 16 лютага 1758 года ў сям’і Марцэлія Нямцэвіча і Ядвігі з Сухадольскіх у старым драўляным маёнтку за два кіламетры на поўнач ад Скокаў.

Вучыўся ў Брэсцкім езуіцкім калегіуме, у 1770—1777 гадах у Рыцарскай школе (Кадэцкім корпусе) у Варшаве.

Абраны паслом на Чатырохгадовы сойм 1788—1792, удзельнічаў у распрацоўцы Канстытуцыі 3 мая 1791. З 1791 года член Адукацыйнай камісіі. Пасля перамогі прарасійскай Таргавіцкай канфедэрацыі эміграваў, жыў у Саксоніі, Аўстрыі, Італіі.

Падчас паўстання 1794 г. ад’ютант і сакратар Т. Касцюшкі. Паранены ў Мацяёвіцкай бітве, трапіў у палон; зняволены ў Петрапаўлаўскай крэпасці ў Пецярбургу.

Пасля амністыі ў 1796 годзе разам з Касцюшкам выехаў у ЗША.

Вярнуўся ў Варшаву ў 1807 годзе, заняў пасаду сакратара Сената Варшаўскага княства. З 1813 года сакратар Сената Каралеўства (Царства) Польскага. У сваім маёнтку Урсынаў пад Варшавай сабраў вялікую бібліятэку. У 1809, 1816 і 1819 зрабіў некалькі падарожжаў па Беларусі з мэтай апісання помнікаў. У 1820 годзе ў Віцебску ставілася камедыя Ю. Нямцэвіча «Пан Навіна». З 1827 года старшыня Таварыства сяброў навук у Варшаве.

Падчас паўстання 1830—1831 увайшоў у склад Часовага ўрада, абраны сенатарам-кашталянам. Пасля задушэння паўстання маёмасць Ю. Нямцэвіча канфіскавана, у тым ліку і бібліятэка, якую прадалі на аўкцыёне. Ю. Нямцэвіч эміграваў у Парыж. У 1838 годзе заснаваў у Парыжы Польскую бібліятэку.

Адзін з найвыдатнейшых польскіх пісьменнікаў эпохі Асветніцтва. Ініцыятар і рэдактар выдання «Збор гістарычных мемуараў пра старажытную Польшчу» (т. 1—7, 1822—1836).

Памёр 21 мая 1841 года.

Бібліяграфія

• Dzieіa poetyckie wierszem i prozа. T. 1-12. Lipsk, 1838-43.

Зноскі

1. Julian Ursyn Niemcewicz // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
2. Julian Niemcewicz // Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q64'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q41640909'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q496126'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19276262'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q324303'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q98818'></a>
3. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/414616/Julian-Ursyn-Niemcewicz
4. Niemcewicz, Julian Ursyn (1751-1841) // Identifiants et Référentiels — ABES, 2011. Праверана 31 снежня 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47757534'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2826570'></a>
5. http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/niemcewicz-julian-ursyn/ Праверана 30 жніўня 2022.

Літаратура

• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 3. Кніга 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Мн., 2005.
  • Рапановіч. Слоўнік геаграфічных назваў.
  • Dihm J. Niemcewicz jako polityk i publicysta w czasie Sejmu Czteroletniego. Krakyw, 1928;
  • Dihm J. Niemcewicz jako historyk // Sprawozdania Polskiej Akademii Nauk. 1961. Z. 1;
  • Przemski L. Opowieњж o starym ursynie. Warszawa, 1966;
  • Грицкевич В. П. Путешествия наших земляков. Мн., 1968;
  • ЭГБ, т. 5;
  • АЗБ;
  • БЭ, т. 11.

Спасылкі

• Юльян Урсын Нямцэвіч на ПрайдзіСвеце