Цыстэін

Цыстэі́н (α-аміна-β-тыяпрапіёнавая кіслата; 2-аміна-3-сульфанілпрапанавая кіслата) — заменная серазмяшчальная амінакіслата. У саставе многіх прыродных бялкоў і пептыдаў прысутнічае ў клетках усіх жывых араганізмаў. У арганізме чалавека і жывёл утвараецца з метыяніну і серыну, таксама шляхам аднаўлення цыстыну; у раслінах — з серыну і сульфідаў; у мікраарганізмах — з ацэтылсерыну і серавадароду.

Цыстэін
Агульныя
Сістэматычнае найменне	α-аміна-β-тыяпрапіёнавая кіслата; 2-аміна-3-сульфанілпрапанавая кіслата
Скарачэнні	Цыс, Cys, C UGU, UGC
Хім. формула	HO2CCH(NH2)CH2SH
Рацыянальная формула	C3H7NO2S
Фізічныя ўласцівасці
Малярная маса	121,16 г/моль
Тэрмічныя ўласцівасці
Класіфікацыя
Рэг. нумар CAS	52-90-4
PubChem	5862
Рэг. нумар EINECS	200-158-2
SMILES	C([C@@H](C(=O)O)N)S
ChemSpider	5653

Крышталічнае рэчыва з малекулярнай масай 121,16. Добра раставацца ў вадзе, аміяку, этаноле, воцатнай кіслаце. Лёгка акісляецца на паветры.

Уваходзіць у састаў актыўных цэнтраў многіх ферментаў, забяспечвае антыаксідантную ахову арганізма.

З цыстэіну ўтвараецца амінакіслата таўрын (яе выкарыстоўваюць для сінтэзу парных жоўцевых кіслот), піравінаградная кіслата і інш. Пры распадзе цыстэіну ў кішэчніку ўтвараюцца серавадарод і метылмеркаптан.

Выкарыстоўваецца ў медыцыне.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).