Хрысціян Вольф

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Вольф.

Хрысціян Вольф (ням.: Christian Freiherr von Wolff; 24 студзеня 1679, Брэслау, Сілезія, Свяшчэнная Рымская імперыя — 9 красавіка 1754, Гале, Саксонія, Свяшчэнная Рымская імперыя) — нямецкі вучоны-энцыклапедыст, філосаф, юрыст і матэматык, адзін з найбольш прыкметных філосафаў у перыяд пасля Лейбніца і да Канта, заснавальнік мовы нямецкай філасофіі.

Хрысціян фон Вольф
ням.: Christian Freiherr von Wolff
Дата нараджэння	24 студзеня (3 лютага) 1679[1][2][…]
Месца нараджэння	Брэслау, Каралеўства Багемія, Землі багемскай кароны, Свяшчэнная Рымская імперыя[3]
Дата смерці	9 красавіка 1754(1754-04-09)[1][2][…] (75 гадоў)
Месца смерці	Гале, Магдэбургскае герцагства[d], Каралеўства Прусія[4]
Грамадзянства	Каралеўства Прусія
Род дзейнасці	юрыст, матэматык, філосаф, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	матэматыка, філасофія, юрыспрудэнцыя
Месца працы	Лейпцыгскі ўніверсітэт Марбургскі ўніверсітэт[5] Гале-Вітэнбергскі ўніверсітэт[5]
Навуковая ступень	доктар філасофіі[5] (1703)
Альма-матар	Енскі ўніверсітэт імя Фрыдрыха Шылера Лейпцыгскі ўніверсітэт[6]
Навуковы кіраўнік	Готфрыд Лейбніц, Ehrenfried Walther von Tschirnhaus[d] і Christoph Pfautz[d][7][6]
Вядомыя вучні	Ewald Friedrich von Hertzberg[d], Міхаіл Васілевіч Ламаносаў, Joachim Georg Darjes[d], Samuel Klingenstierna[d][6], Johann Samuel König[d][6] і Jakob Carpov[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства[5] Пруская акадэмія навук[5] Французская акадэмія навук Расійская акадэмія навук Пецярбургская акадэмія навук
Узнагароды	член Лонданскага каралеўскага таварыства[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вольф выступіў галоўным чынам як папулярызатар і сістэматызатар ідэй Г. Лейбніца, на аснове якіх імкнуўся распрацаваць адзіную і ўсеабдымную сістэму ведаў. Вольф лічыў, што фізіка вывучае цела — «простыя субстанцыі», рух якіх тлумачыцца механічнай прычыннасцю, пнеўматалогія — дзейнасць духаў, матэматыка — велічыні рэчаў, этыка, натуральнае права і палітыка — волю як уласцівасць душы. Задача «першай філасофіі» (ці «анталогіі») — зразуменне ўсеагульнай сувязі ўсіх духоўных і цялесных сутнасцей, якую Вольф разумеў як вызначаную богам мэтазгоднасць існага. Псіхалогію Вольф падзяляў на эмпірычную і рацыянальную: першая разглядае душу з боку яе сувязі з целам, другая ж займаецца нязменнай, несмяротнай душой. Вольф быў прыхільнікам асвечанага абсалютызму. Паслядоўнік Г. Гроцыя, адстойваў тэорыю натуральнага права; Вольфу належыць шэраг прац па міжнароднаму публічнага праве, філасофія Вольфа і яго школы панавала ў нямецкіх універсітэтах да з’яўлення «крытычнай філасофіі» Канта і атрымала распаўсюджванне таксама ў іншых краінах. Творы Вольфа, напісаныя на нямецкай мове, шмат у чым вызначылі нямецкую філасофскую тэрміналогію.

Зноскі

1. Christian, baron von Wolff // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. Christian Wolff // Marburger Professorenkatalog — 2016. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q26951121'></a>
3. Czech National Authority Database Праверана 29 студзеня 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
4. Deutsche Nationalbibliothek Record #118634771 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 24 чэрвеня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
5. Нямецкая Вікіпедыя — 2001. Праверана 25 студзеня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q48183'></a>
6. Матэматычная генеалогія — 1997.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>
7. Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 25 студзеня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>

Літаратура

• J. I. Israel. «Radical Enlightenment: Philosophy and the Making of Modernity 1650—1750». — Oxford: Oxford University Press, 2002.
• T. J. Hochstrasser. «Natural Law Theories in the Early Enlightenment». — Cambridge: Cambridge University Press, 2000.

Спасылкі

• Catalog of the Scientific Community Архівавана 17 жніўня 2004. (англ.)
• Biographisches-Bibliographisches Kirchenlexikon Verlag Traugott Bautz (ням.)