Сабор святых навамучанікаў і спаведнікаў Царквы Рускай

Сабор святых навамучанікаў і спаведнікаў Царквы Рускай (руск.: Собор новомучеников и исповедников Церкви Русской, Сабор святых навамучанікаў і спаведнікаў расійскіх, руск.: Собор новомучеников и исповедников Российских) — святыя Рускай праваслаўнай царквы, якія прынялі мучаніцкую смерць за Хрыста ці былі падвергнутыя ганенням пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года.

Таксама царкоўнае свята ў гонар гэтых святых, якое адзначаецца 7 лютага (25 студзеня ст. ст.)

Уключае ў сябе Сабор навамучанікаў, у Бутаве пацярпелых, спіс узначальваецца свяшчэннамучанікам Серафімам (Чычаговым).

Гісторыя свята

Святкаванне Сабора навамучанікаў і вызнаўцаў Расійскіх было вызначана Патрыярхам Ціханам і пацверджана Усерасійскім Памесным Саборам 1917—1918 годзе. Паводле азначэння Маскоўскага памеснага Сабору, у студзені 25 павінны былі служыць паніхіды па ахвярах антырэлігійных ганенняў. 25 студзеня было абрана як дата расстрэлу мітрапаліта Кіеўскага Уладзіміра (Богаяўленскага).

У наступныя гады савецкай улады гэту памяць можна было адзначаць толькі тайна. Тым не менш, сярод вернікаў у СССР існавала шанаванне падзвіжнікаў, якія падвяргаліся праследаванням з боку ўлад.

Руская Замежная Царква пасля доўгай падрыхтоўкі здзейсніла ўслаўленне Сабору навамучанікаў 1 лістапада 1981 на сваім Саборы пад старшынствам мітрапаліта Філарэта (Вазнясенскага). У раздзел Сабору змясцілі апошняга расійскага імператара Мікалая II, членаў найсвятлейшага сямейства, Патрыярха Ціхана. Такім чынам, адбылося ўслаўленне не толькі канкрэтных асоб, але і самой з’явы мучаніцтва ў камуністычным дзяржаве. Да ліку святых прылічылі ўсіх навамучанікаў і спаведнікаў, у тым ліку і тых, чые імёны невядомыя. Протапрэсвітар Аляксандр Кісялёў, публікуючы абраз сабора навамучанікаў і вызнаўцаў расійскіх, напісаную ў РПЦЗ, назваў 105 дакладна зафіксаваных імёнаў.

Прэлюдыяй да праслаўлення ў Маскоўскім Патрыярхаце навамучанікаў і новых вызнаўцаў Расійскіх, якія пацярпелі ў гады рэвалюцыйнай смуты і бальшавісцкага тэрору, з’явілася кананізацыя Патрыярха Ціхана 9 кастрычніка 1989 г. У чэрвені 1990 года на Памесным Саборы архіепіскап Берлінскі Герман (Цімафееў) першым з іерархаў адкрыта заявіў: «нам нельга адмаўляцца ад незлічоных мучанікаў за веру, нельга забываць іх»^[1].

25 сакавіка 1991 года Свяшчэнны Сінод Рускай праваслаўнай царквы прыняў Вызначэнне «Аб аднаўленні памінання вызнаўцаў і мучанікаў, пацярпелых за веру Хрыстову, устаноўленага Памесным Саборам» 5 (18) красавіка 1918: «Устанавіць па ўсёй Расіі штогадовае памінанне у дзень 25 студзені або ў наступны за сім нядзельны дзень усіх памерлых у цяперашнюю лютую часіну ганенняў вызнаўцаў і мучанікаў»^[2].

Архірэйскі Сабор Рускай Праваслаўнай Царквы 1992 вызначыў праводзіць святкаванне Сабору навамучанікаў і вызнаўцаў Расійскіх 25 студзеня па юліянскім календары — у дзень памяці забойства свяшчэннамучаніка Уладзіміра (Богаяўленскага) — у выпадку супадзення сённяшняй з нядзельным днём або ў бліжэйшы тыдзень (нядзеля) пасля онага. У далейшым у 1990-я гады ішла падрыхтоўка да кананізацыі навамучанікаў і вызнаўцаў Царквы Рускай, многія святыя былі ўслаўлены як мясцовыя^[3]. У тым ліку 28 кастрычніка 1999 года рашэннем Сінода Беларускага Экзархата 23 навамучаніка Мінскай епархіі былі прылічаныя да ліку мясцовашанаваных святых^[4].

Юбілейным Архіерэйскім Саборам Рускай Праваслаўнай Царквы 2000 былі ўслаўлены як вядомыя, так і невядомыя нам мучанікі і спаведнікі веры. Чын кананізацыі быў здзейснены 20 жніўні 2000 года^[5]. Таксама было вызначана, што ў склад Сабору будуць ўключацца святыя па рашэнні Свяшчэннага Сінода Рускай Праваслаўнай Царквы. У Саборы навамучанікаў і вызнаўцаў Расійскіх XX стагоддзя на 1 студзеня 2011 года паіменна кананізаваныя 1774 чалавека^[6].

25 снежня 2012 года Свяшчэнны Сінод Рускай Праваслаўнай Царквы утварыў Царкоўна-грамадскі савет па ўвекавечанні памяці навамучанікаў і вызнаўцаў Царквы Рускай^[7].

29 мая 2013 года рашэннем Свяшчэннага Сінода Рускай праваслаўнай царквы была прынята назва «Сабор святых навамучанікаў і спаведнікаў Царквы Рускай»^[8].

Крыніцы

1. 27 — 29 января этого года состоится Поместный Собор Русской Православной Церкви, на котором будет избран новый Предстоятель РПЦ — Патриарх Московский и всея Руси.
2. Цит. по: Журнал Московской патриархии. — 1991. — № 6. — С. 9.
3. Деяние о канонизации митрополита Киевского и Галицкого Владимира (Богоявленского; 1848—1918), митрополита Петроградского и Гдовского Вениамина (1873—1922) и иже с ним убиенных архимандрита Сергия (1866—1922), Юрия Новицкого (1882—1922) и Иоанна Ковшарова (1878—1922), великой княгини Елисаветы (1864—1918) и инокини Варвары (1918). // Свято-Данилов монастырь, 31 марта — 4 апреля 1992 года.
4. https://mospat.ru/archive/1999/10/nr910294/ Архівавана 9 ліпеня 2019.
5. Чин канонизации новопрославленных святых состоялся в Храме Христа Спасителя Архівавана 10 жніўня 2011 года.. Православие.Ru.
6. Журналы заседаний Священного Синода Русской Православной Церкви.
7. Журнал заседаний Священного Синода от 12-13 марта 2002 года : Russian Orthodox Church Архівавана 29 снежня 2017.
8. Журнал № 57. Вместо «Российских» именование собора будет включать слова «Церкви Русской».