Карл IV Тэадор

Карл Філіп Тэадор (ням.: Karl (oder Carl) Philipp Theodor; 10 снежня 1724, замак Дрогенбос, каля Бруселя — 16 лютага 1799, Мюнхен) — герцаг Юліх-Берга, курфюрст Пфальца з 1742 года (як Карл IV Тэадор), па выніках вайны за баварскую спадчыну (з 1777 года) — курфюрст Баварыі (як Карл II Тэадор).

Карл IV Тэадор
курфюрст (Баварскае курфюрства) 30 снежня 1777 — 1799
герцаг (Пфальц-Нойбург[d]) 1742 — 1799
курфюрст (Курпфальц) 31 снежня 1742 — 1777
маркграф (Marquisette of Bergen op Zoom[d]) 1728 — 1795
герцаг (Пфальц-Зульцбах[d]) 1733 — 1799
герцаг (Юліх-Берг) 1742 — 1794
герцаг (Берг[d]) 1742 — 1799
Нараджэнне	11 снежня 1724(1724-12-11)[1][2][…] Дрогенбос[d], Аўстрыйскія Нідэрланды[d]
Смерць	16 лютага 1799(1799-02-16)[1][3][…] (74 гады) Палац Німфенбург, Найхаўзэн-Німфенбург[d], Мюнхен, Q19964046?, Герцагства Баварыя
Месца пахавання	Тэатынеркірхэ[4]
Род	Вітэльсбахі
Бацька	Іаган Крысціян Зульцбахскі[d]
Маці	Марыя Генрыета дэ Ла Тур д'Авернь[d]
Жонка	Countess Palatine Elisabeth Auguste of Sulzbach[d][5] і Archduchess Maria Leopoldine of Austria-Este[d][5]
Дзеці	Karoline Franziska Dorothea von Parkstein[d], Eleonore von Bretzenheim[d][6], Karoline von Bretzenheim[d], Karl August Friedrich Joseph von Bretzenheim[d][7], Friederike von Bretzenheim[d] і Stephan von Stengel[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства
Аўтограф
Манаграма
Узнагароды	член Лонданскага каралеўскага таварыства[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Карл Тэадор быў сынам Іагана Хрысціяна Пфальц-Зульцбахскага і Марыі Генрыэты дэ ла Тур д’Авернь, спадчынніцы маркграфства Бергенскага (па лініі маці, з дому Ліняў).

Біяграфія

Пасля смерці маці ў 1728 годзе Карл Тэадор у 4-гадовым узросце атрымаў у спадчыну маркграфства Берген-оп-Зом, гарадок у Паўночным Брабанце. Праз 5 гадоў памёр яго бацька, і маленькі Карл Тэадор стаў пфальцграфам Зульцбахскім.

31 снежня 1742 года памёр курфюрст Пфальцкі Карл III Філіп, апошні прадстаўнік лініі пфальцграфаў Нойбургскіх дынастыі Вітэльсбахаў, і тытул курфюрста перайшоў у наступную па старшынстве лінію гэтага дому пфальцграфаў Зульцбахскіх. Так Карл Тэадор стаў курфюрстам Пфальца пад імем Карл IV.

Карл Тэадор быў адным з асвечаных манархаў Еўропы. Больш за ўсё яго займала падтрыманне Мангейма на ўзроўні іншых еўрапейскіх сталіц эпохі Асветніцтва. Ён заснаваў у Мангейме акадэміі навук і выяўленчых мастацтваў, апекаваўся прыдворнымі музыкантамі, шчодра адорваў Вальтэра і перапісваўся з ім. На лета перабіраўся са сваім дваром з Мангеймскай рэзідэнцыі ў Шветцынген.

Разам з тытулам курфюрста да яго перайшоў таксама тытул герцага Юліха і Берга. Сведчанне архітэктурных густаў Карла Тэадора — мініяцюрны палац Бенрат, выбудаваны ім для пражывання падчас прыездаў у Юліх-Берг.

У 1777 годзе пасля смерці апошняга курфюрста Баварыі з баварскай лініі Вітэльсбахаў Максіміліяна III Іосіфа Карл Тэадор стаў курфюрстам і герцагам Баварыі пад імем Карл II і пераехаў у Мюнхен, што справакавала т. зв. бульбяную вайну. Карл IV Тэадор пахаваны ў крыпце Тэатынеркірхэ ў Мюнхене.

Зноскі

1. Carl Theodor // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
2. Lundy D. R. Karl Theodore Kurfürst von der Pfalz Herzog von Jülich-Berg, Kurfürt von Bayern // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
3. Charles Theodore // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
4. Find a Grave — 1996. Праверана 30 ліпеня 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056'></a>
5. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
6. Pas L. v. Genealogics — 2003.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326'></a>
7. Lundy D. R. The Peerage

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>

Спасылкі

• Карл-Филипп-Теодор // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.