«Дэкало́г, пяць» (польск.: Dekalog, pięć) — пятая частка дзесяцісерыйнага тэлецыкла «Дэкалог», прысвечанага Дзесяці запаведзям. Фільм зняты ў 1988 годзе польскім кінарэжысёрам Кшыштафам Кеслёўскім[4]. Прэм’ера фільма на польскім тэлебачанні адбылася 1 чэрвеня 1990 года[5].
Дэкалог, пяць | |
|---|---|
| польск.: Dekalog, pięć | |
| Жанр | драма |
| Рэжысёр | |
| Прадзюсар | Рышард Чуткоўскі |
| Сцэнарыст | |
| У галоўных ролях |
|
| Аператар | |
| Кампазітар | |
| Кінакампанія | TELEWIZJA POLSKA S.A.[d] |
| Працягласць | 57 хв. |
| Краіна | |
| Мова | польская[3] |
| Год | 1989 |
| Папярэдні фільм | Дэкалог, чатыры |
| Наступны фільм | Дэкалог, шэсць |
| IMDb | ID 0094987 |
Фільм «Дэкалог, пяць» адпавядае пятай з Дзесяці запаведзяў: «Не забівай»[6].
Поўнаметражная версія была выпушчана асобным фільмам у 1988 годзе пад назвай «Кароткі фільм пра забойства».
| Пятая запаведзь паводле каталіцкай традыцыі: «Не забівай»[6]. |
Варшава, 16 сакавіка 1987 года.
Пётр Баліцкі (Кшыштаф Глобіш) здае экзамен на права займацца адвакацкай практыкай. Ён малады і поўны ідэалістычных ідэй. Падчас экзамена ён выказвае думку, што пакаранне — гэта не толькі ўздзеянне на абвінавачанага, але і акт запужвання іншых. Аднак з часоў Каіна яшчэ не адно пакаранне не выправіла свет і не адпужвала яго ад здзяйснення злачынстваў.
Яцэк Лазар (Мірослаў Бака) — дваццацігадовы вясковы хлопец. Ён бессэнсоўна швэндаецца па вуліцах Варшавы. Яцэк распытвае, дзе бліжэйшая стаянка таксі. Прыйшоўшы на месца, ён знаходзіць, што там чакае шмат людзей.
Вальдэмар Рэкоўскі (Ян Тэсаж) — грузны чалавек сярэдніх гадоў, кіроўца таксі. Ён карыстаецца свабодай, якую дае яму яго прафесія. Ён груба абыходзіцца з непрыемнымі яму людзьмі і адмаўляецца іх падвозіць, клапоціцца аб сваім таксі і знаёмым сабаку, заігрывае з дзяўчатамі.
Бадзяючыся па горадзе, Яцэк чыніць зламысныя і бессэнсоўныя рэчы. Ён з абыякавасцю назірае, як два чалавекі даганяюць і збіваюць іншага, у грамадскім туалеце спіхвае чалавека ў пісуар, скідвае камень з моста на праязджаючыя аўтамабілі, ганяе галубоў, якіх корміць старая жанчына. Дарогай Яцэку на вочы не раз трапляюцца малыя дзяўчынкі. У Яцэка і самога ёсць з сабой крыху прымяты фотаздымак з дзяўчынкай, убранай у белае. Ён заходзіць у фотаатэлье і пакідае там фотаздымак, каб яго павялічылі. Ён цікавіцца ў работніцы фотаатэлье, ці можна па фотаздымку вызначыць, жывы чалавек ці не.
Таксіст ездзіць па горадзе, шукаючы кліента. Яцэк заходзіць у кафэ, купляе каву і пірожнае. Седзячы ў кафэ, Яцэк намотвае на руку вяроўку, але спыняецца, калі бачыць, як дзве дзяўчынкі гуляюць за акном кафэ. Ён жартуе з імі. Затым ідзе да стаянкі і ловіць таксі. На таксі спяшаюцца яшчэ некалькі чалавек, але Яцэк адмаўляецца саступіць ім, хлусячы, што яму з імі не па дарозе. Таксі належыць Вальдэмару. Яцэк называе яму аддалены раён горада. У бязлюдным месцы ён накідвае вяроўку на шыю Вальдэмара і цягам доўгага часу жорстка душыць яго. Калі задушыць Вальдэмара не атрымоўваецца, Яцэк праломвае яму галаву кавалкам арматуры, але і гэтага аказваецца недастаткова. Вальдэмар стогне, з апошніх сіл просячы аб літасці, але Яцэк не слухае. Ён дабівае таксіста, скрышыўшы яму галаву цяжкім каменем. Затым скідвае цела ў раку. Вярнуўшыся ў таксі, Яцэк дастае бутэрброд, зроблены жонкай таксіста, і ўключае радыё. Па радыё гучыць дзіцячая песенька, у якой малады леў вучыцца быць адважным. Узлаваны Яцэк выдзірае аўтамагнітолу і шпурляе яе ў раку.
Суд прыгаворвае Яцэка да смерці, нягледзячы на пранікнёную прамову Пятра супраць смяротнага пакарання. Для Пятра гэта першая справа, і пасля працэсу ён гутарыць з дасведчаным суддзёй, які гэтую справу вёў. Пётр пытаецца, ці магло б нешта змяніцца, калі б замест яго быў больш вопытны адвакат. Суддзя адказвае, што Пётр зрабіў усё, што можна было зрабіць у такой сітуацыі, і што гэта была найлепшая на яго памяці прамова супраць смяротнага пакарання, але прысуд не мог быць іншым.
У дзень, на які назначана смяротнае пакаранне, Яцэк просіць аб размове з Пятром, бо Пётр адзіны, па яго словах, не быў супраць яго. Пётр спрабуе патлумачыць, што людзі не супраць яго, але супраць яго ўчынку; аднак Яцэк не знаходзіць розніцы. У размове Яцэк распавядае, што пяць гадоў таму памерла яго ўлюбёная малодшая сястра. Гэта было ў вёсцы. Яе пераехаў на трактары сябра Яцэка, з якім Яцэк перад гэтым піў. Яцэк да гэтага часу вінаваціць сябе. Ён гаворыць, што ўсё магло б быць іначай, калі б гэтага не здарылася. Яцэк просіць перадаць яго бацькам просьбу, каб маці саступіла яму месца на могілках побач з сястрой і бацькам. Яшчэ ён просіць Пятра забраць у фотаатэлье здымак, дзе яго сястра выяўлена ў сукенцы для Першага Прычасця, і перадаць здымак маці.
Набліжаецца час выканання прысуду. Ахоўнік пытаецца ў Пятра, ці скончылі яны гутарку, Пётр жа адказвае, што ён ніколі не згодзіцца яе скончыць па сваёй волі. Тады Яцэка сілай адводзяць і з захаваннем усіх працэдур — абвяшчэння прысуду, апошняй цыгарэты, наказаў святара — вешаюць. У апошні момант Яцэк у адчаі спрабуе вырвацца з рук турэмшчыкаў. Пётр, прысутны пры гэтым, ледзь стаіць на нагах.
У апошняй сцэне Пётр сядзіць у машыне ў сельскай мясцовасці і ў бяссільнай злосці паўтарае «Ненавіджу! Ненавіджу!»
Мірослаў Бака
Кшыштаф Глобіш
Артур Барчыш
Крыстына Янда
Ольгерд Лукашэвіч
Збігнеў Запасевіч
| Мірослаў Бака | – Яцэк Лазар |
| Кшыштаф Глобіш | – Пётр Баліцкі, адвакат |
| Ян Тэсаж | – Вальдэмар Рэкоўскі, таксіст |
| Артур Барчыш | – рабочы з мерай |
| Крыстына Янда | – Дарота Гелер, гераіня фільма «Дэкалог, два» |
| Ольгерд Лукашэвіч | – Анджэй Гелер, герой фільма «Дэкалог, два» |
| Мацей Шары | – домакіраўнік, сусед таксіста |
| Збігнеў Запасевіч | – старшыня калегіі адвакатаў |
| Збігнеў Борэк | – святар пры пакаранні смерцю Яцэка |
| Уладыслаў Берды | – памочнік ката |
| Аляксандр Беднаж | – кат |
| Барбара Дзекан | – касірка ў кінатэатры |
| Івона Гленбіцка | – супрацоўніца фотаатэлье |
| Эльжбета Хельман | – Беатка, супрацоўніца прадуктовай крамы |
| Хелена Кавальчыкава | – старая, што корміць галубоў ля Зыгмунтавай калоны |
| Борыс Марыноўскі | – ахоўнік |
| Мацей Мацяеўскі | – пракурор |
| Сільвестр Мацяеўскі | – брат Яцэка |
| Анджэй Масталеж | – брат Яцэка |
| Здзіслаў Рыхтэр | – мастак на Рыначнай плошчы Старога горада |
| Караль Стэпкоўскі | – урач пры пакаранні смерцю Яцэка |
| Здзіслаў Тобяш | – суддзя |
| Ежы Зас | – начальнік турмы |
| Леанард Анджэеўскі | – прыяцель п’янага на стаянцы таксі (у цітрах не ўказаны) |
| Хенрык Лапіньскі | – сябра калегіі адвакатаў (у цітрах не ўказаны) |
Музыка, што гучыць у фільме «Дэкалог, пяць» увайшла ў склад першага альбома Збігнева Прайснера — «Дэкалог» (1991), у якім прадстаўлена музыка са ўсяго тэлецыкла. Пазней музыка з фільма «Дэкалог, пяць» з’яўлялася ў канцэртных альбомах Прайснера «Музыка Прайснера» (1995)[7], «Чатыры колеры Лодзі» (2014)[8], а таксама ў альбоме «Кеслёўскі» (2003)[9], які ўяўляе сабой кампіляцыю твораў Прайснера да фільмаў кінарэжысёра.
Апроч таго, музыка з фільма «Дэкалог, пяць» была выкарыстана ў фільме Вонга Карвая «2046»[10][11].
Прэм’ера фільма адбылася 9 верасня 1989 года на Венецыянскім кінафестывалі[5]. Пазней фільм дэманстраваўся на Кінафестывалі ў Чыкага 20 кастрычніка 1989 года[12]. Прэм’ера фільма на польскім тэлебачанні адбылася 1 чэрвеня 1990 года[5].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
