Галы
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Га́лы (лац.: Gallus, Galli) † — рымская назва часткі кельцкіх народаў індаеўрапейскай групы, якія ў 1 тысячагоддзі да н. э. - сярэдзіне 1 тысячагоддзя н. э. насялялі тэрыторыю Галіі (цяперашняй Францыі, поўначы Італіі, Бельгіі і часткі Швейцарыі). Назва паходзіць ад лацінскага слова gallus (літаральна, "певень") з-за звычаю галаў упрыгожваць шлемы птушыным пер'ем.
Кельты сфарміраваліся як асобная група індаеўрапейскіх народаў на поўдні Цэнтральнай Еўропы ў канцы 2 тысячагоддзя да н. э. - пачатку 1 тысячагоддзя да н. э. Італікі блізка пазнаёміліся з імі ў сярэдзіне 1 тысячагоддзя да н. э., калі тыя ўварваліся ў Паўночную Італію, пацяснілі лігураў, венетаў і этрускаў. У пачатку IV ст. да н. э. у вайну паміж галамі і этрускамі ўмяшаліся рымляне.
18 ліпеня 390 г. да н. э. на рацэ Аліі (сёння не існуючы прыток ракі Тыбр) галы на чале з правадыром Брэнам ушчэнт разграмілі войска рымлян, захапілі і разрабавалі сам горад, а таксама забілі рымскіх сенатараў. Частка рымлян схавалася на Капітоліі, які галы ўзялі ў аблогу. Ваенныя дзеянні працягваліся 7 месяцаў, прычым галы некалькі разоў былі блізкія да поўнай перамогі. Згодна з паданнем, аднойчы абаронцы Капітолія былі выпадкова выратаваны гусямі. Звесткі з Паўночнай Італіі аб нападзе венетаў вымусілі галаў пайсці на перамовы. Яны пагадзіліся зняць аблогу, атрымаўшы вялізарны выкуп у 1000 фунтаў золата. Падчас выкупу Брэн кінуў на шалі ў дадатак да агаворанай вагі яшчэ і свой цяжкі меч. Збянтэжаным рымлянам ён заявіў: "Гора пераможаным!" (лац.: Vae victis!). Але на галаў напала частка рымскай арміі, што дзейнічала за мурамі Капітолія, і адабрала золата.
Галы адступілі, але паражэнне 390 г. да н. э. мела вялікае ўздзеянне на рымлян і было шырока адлюстравана ў рымскай і эліністычнай гістарыяграфіі. Марк Фурый Каміл быў вымушаны правесці хуткую ваенную рэформу, накіраваную на ўзмацненне рымскага войска. Яна дазволіла паступова адрадзіць уплыў і моц рымскай дзяржавы. У 225 - 222 гг. да н. э. рымляне падпарадкавалі галаў Паўночнай Італіі. Тут была праведзена палітыка раманізацыі насельніцтва, якая ўключала перасяленне часткі галаў у іншыя вобласці Італіі і заснаванне на месцы іх былых паселішчаў рымскіх калоній.
У 58 - 51 гг. да н. э. астатняя Галія была заваявана Гаем Юліем Цэзарам. У V ст. н. э. большая частка зямель галаў увайшла ў склад дзяржавы германцаў-франкаў.
Галы — адныя з продкаў французаў. Пасля Французскай рэвалюцыі ў Францыі выкарыстоўваецца выява гальскага пеўня як сімвал усёй нацыі. У літаратуры найменне "галы" шырока ўжываецца ў адносінах да сучасных жыхароў Францыі.
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме ГалыSeamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
