Беларуска-літоўская граніца

Беларуска-літоўская граніца — дзяржаўная граніца працягласцю 678,819 км^[1]. Пачынаецца ад патройнага сутыку з Польшчай на паўночным захадзе і цягнецца да патройнага сутыку з Латвіяй на паўночным усходзе.

Міждзяржаўная граніца
Граніца дзяржаў	Беларусь Літва
Час існавання	з 1991
Працягласць	678,819 км

Фарміраванне межаў Літвы ў ХХ ст.

Сучасная граніца паўстала пасля распаду СССР, калі абедзве дзяржавы атрымалі незалежнасць.

Першая спроба стварэння граніцы адбылася згодна з Маскоўскім дагаворам ад 12 ліпеня 1920 года, калі Савецкая Расія празнала за Літвой землі з Вільняй, Гродна, Лідай і Ашмянамі.

Першая беларуска-літовіская граніца паўстала ў 1939 годзе, пасля аб’яднання Заходняй Беларусі з БССР. Яна супадала са старай літоўска-польскай граніцай. Паводле савецка-літоўскай угоды ад 10 кастрычніка 1939 года СССР перадаў Літве раён Вільні і Аранаў, а таксама вузкі пас зямлі ў бок Свянцянаў^[2][3]. Пасля абвяшчэння Літоўскай ССР, 6 лістапада 1940 года ЛітССР атрымала курорт Друскенікі, гарады Свянцяны і Салечнікі, а таксама чыгуначную станцыю Гадуцішкі з навакольнымі вёскамі.

Такі падзел рэспублік пратрываў да атрымання абедзвюма дзяржавамі незалежнасці, пасля чаго мяжа ператварылася ў дзяржаўную граніцу.

На пачатку 1990-х паміж Беларуссю і Літвой разгарэлася тэрытарыяльная спрэчка за прыналежнасць чыгуначнай станцыі Адуцішкі. Станцыя хоць і знаходзілася ў савецкія часы на тэрыторыі ЛітССР, аднак адміністрацыйна падпарадкоўвалася Беларускай чыгунцы^[4]. Толькі ўвосень 1994 беларускі бок, які раней патрабаваў ад Літвы грашовую кампенсацыю за выкарыстанне станцыі, перадаў яе Літве бязвыплатна.

6 лютага 1995 года ў Вільні быў падпісаны дагавор аб беларуска-літоўскай мяжы^[5], ратыфікаваны Беларуссю 26 кастрычніка 1996 года. Дагавор юрыдычна вызначыў і замацаваў дзяржаўную мяжу на аснове «савецкай» лініі 1940 года^[4].

12 чэрвеня 1997 года ў раёне памежнага пераходу «Беняконі» ўстанавілі першы памежны знак. Устаноўку апошняга (1957-га) памежнага знака ажыццявілі 1 сакавіка 2006 года ў раёне возера Гілута ў Браслаўскім раёне. У чэрвені 2007 года дэмаркацыю завяршылі. Абмен канчатковымі дэмаркацыйнымі дакументамі адбыўся ў Вільні 19 чэрвеня 2008 года. Беларуска-літоўская дзяржаўная мяжа стала першай мяжой краіны ЕС з Беларуссю, на якой скончылі работы па дэмаркацыі.

На мяжы працуюць 6 міжнародных памежных пунктаў пропуску (2 чыгуначныя і 4 аўтадарожныя) і 11 аўтадарожных для мясцовага руху (спрошчаных)^[6].

Гл. таксама

• Міграцыйны крызіс у Літве (2021)

Зноскі

1. Государственная территория и государственная граница Республики Беларусь Архівавана 3 студзеня 2010.
2. Павел Усаў. 10 кастрычніка 1939 года была падпісана дамоўленасць аб перадачы Вільні Літве (нявызн.). Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё (9 кастрычніка 2009). Архівавана з першакрыніцы 1 студзеня 2019.
3. 10 кастрычніка 1939 года Савецкі Саюз перадае Вільню Літве // Радыё Свабода, 10 кастрычніка 2005
4. Алег Трусаў. Як мяняліся нашы межы ў ХХ ст. // «Наша Слова» № 32 (820) 22 жніўня 2007 г.
5. Англійскі пераклад тэксту трактату // ААН
6. Аляксандр Ціхаміраў. Мінск — Вільнюс: блізка ехаць і шмат іншых рэзонаў сябраваць Архівавана 1 жніўня 2013.// Пагоня. 29 сакавіка 2009