![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Global_Landslide_Risks.jpg/640px-Global_Landslide_Risks.jpg&w=640&q=50)
Апоўзень
From Wikipedia, the free encyclopedia
Апоўзень — слізгальнае зрушэнне ўніз па ўхіле пад дзеяннем сіл цяжару мас грунта, якія фармуюць схілы ўзгоркаў, гор, рачныя, азёрныя і марскія тэрасы. Асноўнымі марфалагічнымі элементамі апоўзня з'яўляюцца:
- Цела апоўзня – горных парод, якая спаўзае і захавала сваю маналітнасць ці распалая на асобныя часткі.
- Вяршыня апоўзня – верхні край масы, якая спаўзла, што мае часцей за ўсё выпуклы абрыс.
- Паверхня слізгацення – паверхня, па якой адбываецца перасоўванне апоўзня.
- Базіс апаўзання – ніжэйшая кропка руху апоўзня. Часцей за ўсё гэта падошва схілу, узровень дна ракі, паверхня водатрывалага гарызонту. У моры базіс спаўзання можа быць далёка ад берага, на глыбіні, гэта ўзровень дна, але рэальнае пасоўванне абмяжоўваецца абразіяй мора.
- Сценка адрыву — верхняе выйсце паверхні слізгацення на паверхню зямлі. Па форме яна альбо паралельная схілу, альбо мае дугападобную форму, а ўхіл сценак 45° і больш.
Апоўзень | |
---|---|
![]() | |
![]() | |
Спрыяльным фактарам з’яўляецца | абязлесенне |
![]() |
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Hangrutsch_Sanna1.jpg/640px-Hangrutsch_Sanna1.jpg)
Апоўзні ўяўляюць сабою адзін з экзагенных схілавых працэсаў.
Аплывіна — ссоўванне (аплыванне) уніз па схіле слоя глебы або рыхлых парод ад пераўвільгатнення. Паходжаннем аплывіны блізкія да апозняў, толькі меншых памераў (шырыня некалькі метраў, глыбіня да 1 м). Фарміруюцца ва ўмовах празмернага ўвільгатнення пры насычэнні глебаў і грунтоў талымі, дажджавымі або грунтавымі водамі да гразепадобнага стану. Трапляюцца ў раёнах шматгадовай мерзлаты, на незадзернаваных насыпах. У Беларусі пашыраны на лёсападобных пародах схілаў Мінскага, Навагрудскага і Аршанскага ўзвышшаў.[1]