Лесь Курбас

Лесь Курбас (сапраўднае імя Аляксандр-Зянон Сцяпанавіч Курбас, укр. Лесь Ку́рбас, 25 лютага 1887, Самбар — 3 лістапада 1937, Сандармох, Карэлія) — украінскі акцёр, тэатральны і кінарэжысёр. Народны артыст Украінскай ССР (1925).

Лесь Курбас
укр.: Лесь Курбас
Імя пры нараджэнні	укр.: Олександр-Зенон Степанович Курбас
Род дзейнасці	акцёр, тэатральны рэжысёр, кінарэжысёр, рэжысёр, тэатразнавец, драматург, перакладчык
Дата нараджэння	25 лютага 1887(1887-02-25)[1][2]
Месца нараджэння	Самбар, Аўстра-Венгрыя
Дата смерці	3 лістапада 1937(1937-11-03)[2] (50 гадоў)
Месца смерці	Сандармох[d], Павянецкае гарадское паселішча[d], Мядзведжагорскі раён[d], Карэльская АССР[d], РСФСР, СССР
Месца пахавання	Сандармох[d]
Грамадзянства	Аўстра-Венгрыя  Украінская Народная Рэспубліка  СССР
Бацька	Stepan Kurbas[d]
Маці	Vanda Yanovycheva[d]
Месца працы	Дзяржаўны музычна-драматычны інстытут імя М. В. Лысенкі[d] тэатр «Берэзіль»[d]
Альма-матар	Львоўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Івана Франко Венскі ўніверсітэт
Член у	тэатр «Берэзіль»[d]
Узнагароды і прэміі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і акцёраў Сцяпана Піліпавіча Курбаса (сцэнічны псеўданім Янавіч) і Ванды Адольфаўны Тэйхман. Вучыўся ў Цярнопальскай украінскай гімназіі, удзельнічаў у самадзейнасці. З 1907 года вучыўся на філасофскім факультэце Венскага ўніверсітэта, праз год перавёўся ў Львоўскі ўніверсітэт. У 1909 годзе арганізаваў студэнцкі тэатр, у якім стаў галоўным рэжысёрам і акцёрам. За патрабаванні украінізацыі ўніверсітэта быў адлічаны. Пазней аднавіўся ў Венскім універсітэце, які і скончыў, адначасова навучаючыся ў драматычнай школе пры Венскай кансерваторыі.

Працаваў у Гуцульскім тэатры Гната Хаткевіча, Львоўскім тэатры таварыства «Руська бесіда». З пачаткам Першай сусветнай вайны пераехаў у Цярнопаль, дзе ў 1915 годзе арганізаваў стацыянарны тэатр «Цярнопальскія тэатральныя вечарыны». У 1917 годзе на запрашэнне Мікалая Садоўскага пераехаў у Кіеў, дзе арганізаваў тэатральную студыю (пазней «Малады тэатр»). У 1918 годзе — член літаратурнай групы «Белая студыя».

У верасні 1919 года ажаніўся з танцоркай Валянцінай Чысцяковай.

У сакавіку 1922 года арганізаваў знакаміты тэатр «Берэзіль» (пазней пераведзены ў тагачасную сталіцу савецкай Украіны Харкаў). У гэтым жа годзе ў Адэсе зняў першы ігравы фільм ВУФКУ паводле апавядання Чэхава «Шведская запалка» (па іншых дадзеных — рэж. Мікалай Салтыкоў ці Барыс Ларэнца).

У 1924 годзе пераехаў у Адэсу, дзе зняў фільмы «Вендэта» і «Макдональд».

У 1925 годзе зняў сваю апошнюю кінанавелу «Арсенальцы», пасля чаго вярнуўся ў тэатр. У жніўні 1925 года атрымаў званне Народнага артыста УССР.

Пасля згортвання палітыкі украінізацыі быў абвінавачаны ў «нацыяналістычных скрыўленнях», адхілены ад кіраўніцтва тэатрам.

Прыгавораны 9 кастрычніка 1937 года Асобай тройкай УНКУС ЛА да вышэйшай меры пакарання. Расстраляны 3 лістапада 1937 года ва ўрочышчы Сандармох. Рэабілітаваны ў 1957 годзе Харкаўскім аблсудом і Ваенным трыбуналам Паўночнай ваеннай акругі.

Зноскі

1. Haievsky V., Stech M. R. Kurbas, Les // Encyclopedia of Ukraine — (untranslated).

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q774515'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q7896496'></a>
2. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166'></a>