Рутавыя[3] (Rutaceae) — сямейства кветкавых двухсемядольных раслін.

Хуткія факты Навуковая класіфікацыя, Міжнародная навуковая назва ...
Рутавыя

Рута пахучая (Ruta graveolens)
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Rutaceae Juss., 1789

Тыпавы род

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  28848
NCBI  23513
EOL  4414
GRIN  f:979
IPNI  30001492-2
FW  55733
Закрыць

Батанічнае апісанне

Рутавыя — пераважна вечназялёныя дрэвы ці хмызнякі, іншы раз ліяны, вельмі рэдка шматгадовыя і аднагадовыя травы. Лісты складаныя, перыстыя, радзей простыя. У вегетатыўных органах, іншы раз і ў пладах, маюцца ёмістасці з эфірнымі алеямі, бальзамамі і смоламі.

Кветкі двухполыя, іншы раз аднаполыя, большай часткай правільныя, звычайна з двайным 5-4-членным калякветнікам, часта з нектарным дыскам паміж андрацэем і гінецэем. Чашалісцікі свабодныя, іншы раз зрослыя. Тычынак у два разы, радзей у некалькі разоў, больш чым пялёсткаў; іншы раз яны зрастаюцца ў аснове. Каляпялёсткавыя тычынкі ператвараюцца ў нектарнікі ці адсутнічаюць. Пладалісцікаў 5-4, радзей менш (да аднаго), яшчэ радзей пладалісцікаў шэсць — некалькі. Яны зрастаюцца, іншы раз не заўсёды поўнасцю, а толькі каля слупка. Завязь, як правіла, шматгняздовая, з 1-2 семязачаткамі ў гняздзе, верхняя. Плады разнастайныя, бываюць сухімі ці сакавітымі. Сухія плады часта распадаюцца на 4-5 ці 1-3 скурыстыя плодзікі, ці яны лопасцевыя каробачкападобныя або падобныя на крылаткі клёна ці льну. Сакавітыя плады касцянка- ці ягадападобныя, маюць або дравяністы экзакарпій і сакавіты эндакарпій, або наадварот.

Thumb
Апельсіны

Плод гесперыдый уласцівы многім прадстаўнікам падсям'і цытрусавых роду цытрус (Citrus), куды ўваходзяць апельсін, лімон, мандарын і іншыя віды. Гесперыдый уяўляе сабой вельмі своеасаблівую разнавіднасць ягадападобнага плода. Для яго характэрна наяўнасць даволі тоўстай, двухслойнай скуры і мякаці, якая запаўняе цалкам гнёзды плода. Мякаць складаецца з мноства верацёнападобных валаскоў, запоўненых сокам, называемых сокавымі мяшочкамі. Пры паспяванні плода мякаць некаторых цытрусавых лёгка можа быць раздзелена на долі, гнёзды плода. У кожным гняздзе спелага плода знаходзіцца адно ці два семя, размешчаных адзін на другім. Скура геперыдыя складаецца з двух слаёў. Вонкавы слой — экзакарпій жоўтага ці аранжавага колеру, утрымлівае вялікую колькасць залозак з эфірным алеем. Другі слой — мезакарпій, у спелых пладоў белай губчастай структуры.

Арэал

Уключае каля 150 родаў і 900 відаў трапічных, субтрапічных і часткова цёплаўмераных паясоў абодвух паўшар'яў, але галоўным чынам у паўднёвай Афрыцы і ў Аўстраліі.

Класіфікацыя

Гістарычныя класіфікацыі

У 1862 годзе выйшаў першы том «Genera plantarum» англійскіх батанікаў Джорджа Бентама і Уільяма Гукера, у якім гэта вялікае сямейства падзялялася на дзве серыі і сем трыб; Адольф Энглер (гл. «Natürliche Pflanzenfamilien», III, 4) падзяліў яго на шэсць падсямействаў і 25 трыб. Падсямействы наступныя:

  • Rutoideae (пладалісцікаў большай часткай 4—5, рэдка 3—1—многа, лісце і кара з масляністымі мезагеннымі залозкамі; сюды належаць 17 трыб);
  • Dictylomoideae (мезагенных залозак няма; дрэвы Паўднёвай Амерыкі);
  • Flindersioideae (пладалісцікаў 5—3, зрослых разам; плод — каробачка; дрэвы і кустарнікі Індыі і Малайскіх астравоў);
  • Tpathelioideae (тры зрозлых пладалісціка; плод — касцянка; вест-індскія расліны);
  • Toddalioideae (5—2 зрослых пладалісцікаў; трапічныя расліны);
  • Aurantioideae (плод — ягада; сюды належаць лімон, апельсін і інш.).

Сінонімы

  • Diplolaenaceae J.Agardh
  • Flindersiaceae C.T.White ex Airy Shaw
  • Fraxinellaceae Nees & Mart., nom. illeg.
  • Pilocarpaceae J.Agardh
  • Ptaeroxylaceae J.-F.Leroy
  • Pteleaceae Kunth
  • Zanthoxylaceae Martinov

Сучасная класіфікацыя

У цяперашні час сямейства падзяляецца на 6 падсямействаў[4]:

  • Падсямейства Aurantioideae — уключае 43 рода
  • Трыба Citreae — уключае 39 родаў
  • Трыба Clauseneae — уключае 4 рода
  • Падсямейства Dictyolomatoideae — уключае 1 род
  • Падсямейства Flindersioideae — уключае 1 род
  • Падсямейства Rutoideae — уключае 6 родаў
  • Падсямейства Spathelioideae — уключае 6 родаў
  • Падсямейства Toddalioideae — уключае 113 родаў, з іх 52 рода ўключаюцца напрямую ў сямейства
  • Трыба Boronieae — уключае 18 родаў
  • Трыба Cusparieae — уключае 32 рода
  • Трыба Diosmeae — уключае 11 родаў

Прадстаўнікі

Сямейства ўключае ў сябе больш 170 родаў[4], некаторыя з іх:

  • Acronychia J.R.Forst. & G.Forst.
  • Boronia Sm.
  • Choisya Kunth
  • Citrus L. Цытрус
  • Correa Andrews
  • Dictamnus L.
  • Euodia J.R.Forst. & G.Forst.
  • Flindersia R.Br.
  • Fortunella Swingle
  • Haplophyllum A.Juss.
  • Murraya J.Koenig ex L.
  • Orixa Thunb.
  • Phellodendron Rupr.
  • Pilocarpus Vahl
  • Poncirus Raf.
  • Ruta L. typus[5] Рута
  • Skimmia Thunb.
  • Toddalia Juss.
  • Zanthoxylum L.
  • Zieria Sm.

Гл. таксама

Зноскі

  1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
  3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 147. — 160 с. 2 350 экз.
  4. Паводле сайта GRIN (гл. картку расліны).(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 6 мая 2009. Праверана 24 студзеня 2010.
  5. По данным сайта GRIN.

Літаратура

Спасылкі

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.