Шандар Пецёфі

Ша́ндар Пе́цёфі (венг.: Petőfi Sándor; 1 студзеня 1823, г. Кішкёрэш, Венгрыя — 31 ліпеня 1849) — венгерскі паэт, прадстаўнік рэвалюцыйнага рамантызму.

Шандар Пецёфі
венг.: Petőfi Sándor
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	славацк.: Alexander Petrovič
Псеўданімы	Rónai Sándor і Andor deák
Дата нараджэння	1 студзеня 1823(1823-01-01)[1][2][…]
Месца нараджэння	Кішкёрэш[d], Kiskőrös District[d], камітат Пешт-Піліш-Шольт-Кішкун[d], Каралеўства Венгрыя, Аўстрыйская імперыя
Дата смерці	мерк. 31 ліпеня 1849(1849-07-31)[1][2][…] (26 гадоў)
Месца смерці	мерк. Albești[d], Княства Трансільванія[d], Аўстрыйская імперыя
Грамадзянства	Венгрыя
Маці	Mária Hrúzová[d]
Жонка	Júlia Szendrey[d]
Дзеці	Zoltán Petőfi[d]
Альма-матар	Fasori Gimnázium[d] (1834) Piarist Gymnasium of Budapest[d] (1835) Pápai Református Kollegium[d] (1842)
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, перакладчык, акцёр, пісьменнік
Мова твораў	венгерская мова
Грамадская дзейнасць
Партыя	Opposition Party[d]
Член у	Tízek Társasága[d]
Подпіс
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Быў статыстам у тэатры, салдатам, вандроўным акцёрам. Друкаваўся з 1842 года.

У ранняй паэзіі (зборнік «Вершы», 1844; паэма-казка «Віцязь Янаш», 1845), прасякнутай фальклорнымі матывамі, галоўныя тэмы — прыгажосць роднага краю, багаты духоўны свет людзей. Песімістычна-рамантычныя настроі выразіліся ў лірычным цыкле «Хмары» (1845—1846), драме «Тыгрыца і гіена» (1845), паэмах «Пішта Сілай», «Шалга», рамане «Катава вяроўка» (усе 1846). Пад уплывам паўстання 1846 г. у Галіцыі і рэвалюцыйных падзей у Пешце 1848—1849 гг. яго паэзія набыла яскрава рэвалюцыйна-дэмакратычны характар (вершы «Мае песні», «Венгерац я...», «Нацыянальная песня», «На шыбеніцу каралёў!» і інш.). У вершах «Еўропа змоўкла», «Эрдэйская армія», «Мадзьяр пераможа» выказваў упэўненасць у перамозе рэвалюцыйных ідэалаў. Паэма «Апостал» (1848, поўнасцю апублікавана ў 1874 г.) пра трагічны лёс рэвалюцыянера.

На беларускую мову яго вершы пераклалі А. Зарыцкі, Я. Семяжон, М. Хведаровіч, М. Аўрамчык, апавяданні — Г. Сапрыка, М. Татур.

Паштовая марка СССР

Беларускія пераклады

• Ліра і меч: Выбр. Пер. М. Хведаровіча. Прадм. Дз. Рада. Мн., 1971.
• Выбраная паэзія: Пер. М. Хведаровіча; новая рэд. перакладаў М. Ермалаева. Мн., 2017.
• У кн.: Венгерскія апавяданні. Мн., 1957.
• У кн.: Семяжон Я. Сем цудаў свету: Выбр. пераклады паэзіі. Мн., 1977.
• У кн.: Зарыцкі А. У свет па песні: Выбр. пераклады паэзіі. Мн., 1978.

Зноскі

1. Sándor Petőfi // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
2. Dr. Constant v. Wurzbach Petőfi, Alexander // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 22. — S. 84.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q89583218'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856'></a>

Літаратура

• Баршчэўскі Л. Пецёфі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0198-2 (Т. 11).