Урбэн Жан Жазеф Левер’е

Урбэн Жан Жазеф Лувер'е (фр. Urbain Jean Joseph Le Verrier; (11 сакавіка 1811, Сен-Ло — 23 верасня 1877, Парыж) — французскі матэматык, які займаўся нябеснай механікай. Вялікую частку свайго жыцця прапрацаваў у Парыжскай абсерваторыі.

Урбэн Жан Жазеф Левер'е
фр.: Urbain Jean Joseph Le Verrier
Дата нараджэння	11 сакавіка 1811(1811-03-11)[1][2][…]
Месца нараджэння	Сен-Ло, arrondissement of Saint-Lô[d], дэпартамент Манш, рэгіён Ніжняя Нармандыя, Францыя[3][4][…]
Дата смерці	23 верасня 1877(1877-09-23)[1][2][…] (66 гадоў)
Месца смерці	Парыж, Парыж[d], рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя[3][5]
Месца пахавання	могілкі Манпарнас
Грамадзянства	Францыя[6][7][…]
Жонка	Lucille Clotilde Choquet[d][8]
Род дзейнасці	астраном, матэматык, палітык, метэаролаг, пісьменнік
Навуковая сфера	нябесная механіка, астраномія
Месца працы	Парыжская абсерваторыя
Альма-матар	Ліцэй Людовіка Вялікага[d] Політэхнічная школа[d] Універсітэт Кан-Нармандыя
Вядомыя вучні	Émile Gautier[d][9]
Вядомы як	Нептун, Анамальнае зрушэнне перыгелія Меркурыя
Член у	Парыжскае філаматычнае таварыства[d] Шведская каралеўская акадэмія навук Французская акадэмія навук Лонданскае каралеўскае таварыства Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Пруская акадэмія навук Леапальдзіна Нацыянальная акадэмія навук Італіі[d] Баварская акадэмія навук Турынская акадэмія навук[d][5]
Узнагароды	Залаты Медаль Каралеўскага Астранамічнага Таварыства (1868, 1876)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Навукова-даследчая дзейнасць

Скончыў Політэхнічную школу ў Парыжы (1833). 3 1854 дырэктар Парыжскай абсерваторыі.

Навуковыя працы па нябеснай механіцы і тэорыі руху вялікіх планет Сонечнай сістэмы. На аснове даследавання ўзбурэнняў Урана вызначыў (1846, незалежна ад Дж. К. Адамса) арбіту і становішча планеты, названай Нептунам (адкрыта ў 1846 нямецкім астраномам І. Г. Гале). Адкрыў векавы рух перыгелія Меркурыя, што знайшло тлумачэнне ў агульнай тэорыі адноснасці.

Працы

Найгалоўныя складанні Левер'е сабраны ў заснаваных ім «Annales de l’Observatoire de Paris», якіх ён паспеў выдаць 14 т. «Мемуараў» (1855—76), апроч «Назіранняў»; апошніх выдадзена 22 т. (1858—1867).

Узнагароды

Левер'е быў узнагароджаны Залатым Медалем Каралеўскага Астранамічнага Таварыства ў 1868 годзе і зноў у 1876 годзе.

Памяць

• У садзе парыжскай абсерваторыі пастаўлены помнік
• названы яго імем:
  • Кратар на Месяцы
  • Кратар на Марсе
  • Кольца Нептуна
  • Астэроід 1997 Левер'е

Зноскі

1. senat.fr

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q111695467'></a>
2. MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473'></a>
3. Леверье Урбен Жан Жозеф // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. http://english.turkcebilgi.com/Neptune+(planet)
5. www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659'></a>
6. http://www.bbc.co.uk/news/magazine-14081162
7. Urbain-Jean-Joseph Le Verrier // Encyclopædia Britannica

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
8. Les professeurs des facultés des lettres et des sciences en France au XIXe siècle (1808-1880)

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107211165'></a>
9. Historische Lexikon der Schweiz, Dictionnaire historique de la Suisse, Dizionario storico della Svizzera — Bern: 1998. Праверана 14 студзеня 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q70'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q642074'></a>

Літаратура

• Левер'е // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).