Кібартай

Кібарта́й (літ.: Kybartai, традыцыйная беларуская назва — Кіба́рты) — горад у Вілкавішкіскім раёне Марыямпальскага павета Літвы. Размешчаны за 16 км на захад ад Вілкавішкіса, на мяжы з Калінінградскай вобласцю Расійскай Федэрацыі. Горад размешчаны на правым беразе ракі Ліепона, па якой праходзіць мяжа з Расіяй. Чыгуначная станцыя на лініі Каўнас — Калінінград. У горадзе знаходзяцца пешаходны, аўтамабільны і чыгуначны пагранпераходы Літва — Расія.

Горад Кібартай літ.: Kybartai Герб Сцяг Краіна  Літва Павет Марыямпальскі Раён Вілкавішкіскі Сянюнія Кібартайская Каардынаты 54°38′20″ пн. ш. 22°45′20″ у. д.HGЯO Першая згадка 1561 Ранейшыя назвы Кібарты Горад з 1856 Вышыня цэнтра 70 м Насельніцтва ▼4 015 чал. (1 студзеня 2023)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Паштовыя індэксы LT-70065 Афіцыйны сайт kybartai.lt Кібартай на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Насельніцтва складае каля 6,4 тыс. чалавек. Кібартай адносіцца да этнаграфічнага рэгіёна Сувалкія.

Гісторыя

Першы ўспамін адносіцца да 1561 года. Пры трэцім падзеле Рэчы Паспалітай у 1795 годзе адышоў Прусіі і знаходзіўся ў яе складзе да 1807 года. З 1807 года ўваходзіў у склад Варшаўскага герцагства.

Па выніках Венскага кангрэса, які праходзіў пасля заканчэння вайны з Напалеонаўскай Францыяй, Варшаўскае герцагства было скасавана, і ў 1815 годзе пасад Кібарты быў уключаны ў склад Расійскай імперыі. У 1856 годзе пасад, размешчаны зблізку мытнага пункта Вержбалова, атрымаў статус горада. Значны рост горада адбыўся пасля 1861 года, калі была пабудавана чыгунка Санкт-Пецярбург — Варшава. Чыгуначная станцыя, пабудаваная каля Кібартая, была названа Вержбалова па назве суседняга горада Вержбалова (станцыя Вержбалова).

У 1919 годзе пры ўтварэнні Літоўскай Рэспублікі ўвайшоў у яе склад і быў пераназваны ў Кібартай з пацверджаннем статуса горада. Кібартай быў апошнім горадам Літвы, дзе знаходзіўся прэзідэнт Антанас Смятона 15 чэрвеня 1940 года перад эміграцыяй.

З 1940 года знаходзіўся ў складзе Літоўскай ССР (СССР). Падчас Другой сусветнай вайны быў пакінуты Чырвонай Арміяй 22 чэрвеня 1941 года. Вызвалены 18 кастрычніка 1944 года войскамі 3-га Беларускага фронту падчас Гумбінен-Гольдапскай наступальнай аперацыі. У 1950—1959 гадах быў цэнтрам Кібартайскага раёна. З 1991 года ўваходзіць у склад Літвы. Герб Кібартая зацверджаны 24 лістапада 1998 года ўказам прэзідэнта Літоўскай Рэспублікі па праекце мастака Кястуціса Гвалды. У красавіку 2001 года была ўтворана Кібартайская сянюнія, якая ўключае 39 вёсак і горад Кібартай.

Насельніцтва

Дынаміка насельніцтва Кібартая
Год	1895	1923	1931	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2010
жыхароў	2 364	6 300	6 731	7 337	6 200	6 435	6 676	7 064	6 556	6 173

Славутасці

• Царква Святога Аляксандра Неўскага (вул. Басанавічаус, 19). Пабудавана ў 1870 годзе.
• Касцёл 1928 гады будаўніцтва.
• Гімназія імя Данялайціса
• У гарадскім парку ўсталяваны бюст Левітану працы скульптара Бронюса Вішняўскаса.

• 
  Гімназія імя Данялайціса
• 
  Царква Святога Аляксандра Неўскага
• 
  Касцёл

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Ісак Ільіч Левітан (1860—1900) — расійскі мастак

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кібартай
• Афіцыйны сайт горада Кібартай (літ.)

1. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>