Гражына (паэма)

«Гражы́на» (польск.: Grażyna. Powieść litewska) — класіцыстычная^[1][2][3] эпічная паэма Адама Міцкевіча, упершыню выдадзеная ў другім томе Паэзій (польск.: Poezyj) у 1823 годзе; часцяком твор азначаецца таксама як вершаваны раман^[4].

Гражына
Grażyna. Powieść litewska
Жанр	narrative poetry[d] і эпас
Аўтар	Адам Міцкевіч
Мова арыгінала	польская
Дата першай публікацыі	1823
Апублікаваны ў	Q108843507?
Выдавецтва	Юзаф Завадскі
Месца публікацыі	Вільня
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Фабула «Гражыны», з пункту гледжання тэматыкі і гістарычных рэаліяў, роднасная Конраду Валенроду, выдадзенаму на пяць гадоў пазней. Твор заснаваны на матыве, узятым з «Іліяды» Гамера: Ахілес — прататып раззлаванага Літавора, а Гражына — Патрокла. Тэмай твора з’яўляецца мужны ўчынак «жанчыны абаяльнасцю, героем духам»^[5], зроблены на імя перавагі агульнага над індывідуальным^[1], і трагічная гісторыя шлюбу Гражыны і Літавора. Гражына таксама закранае праблему «памяці пра мінуўшчыны і традыцыі»^[1], якая набліжае раман да другой часткі «Дзядоў»^[1].

Стварэнне «Гражыны» непасрэдна звязанае з ростам папулярнасці эпасаў у стылі Таркваты Тасы^[6] ў першай палове XIX стагоддзя і з дбайным вывучэннем аўтарам звычаяў і традыцый язычніцкай Літвы (асабліва яго роднага Навагрудка)^[1], што робіць твор своеасаблівай «археалагічнай паэмай»^[1]. Больш за тое, форма твора стылізаваная на манер старапольскай мовы.

Гражына і зместам, і формай, якая нагадвае XVI стагоддзе, становіцца своеасаблівым працягам рамана «Жывілы» (1819), напісанага раней Міцкевічам^[1].

На беларускую мову паэму цалкам пераклалі Сяргей Дзяргай^[7], Пятро Бітэль^[8], Марыя Мартысевіч^[9].

Зноскі

1. Adam Mickiewicz. «Grażyna». W: Witkowska, Alina ; Przybylski, Ryszard: Romantyzm. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 2003, s. 257. ISBN 83-01-13848-3.
2. Jastrun, Mieczysław: Mickiewicz. Kraków: Polski Instytut Wydawniczy, 1952, s. 98.
3. [Od redakcji]. W: Powieści poetyckie. Warszawa: Czytelnik, 1973, s. 242.
4. [Od redakcji]. W: Powieści poetyckie. Warszawa: Czytelnik, 1973, s. 242.
5. Adam Mickiewicz. «Grażyna». W: Witkowska, Alina ; Przybylski, Ryszard: Romantyzm. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 2003, s. 258. ISBN 83-01-13848-3.
6. [Od redakcji]. W: Powieści poetyckie. Warszawa: Czytelnik, 1973, s. 241.
9. 100 найлепшых кніг 2023 года: выбар Bellit.info