Аперацыя «Абдуманая сіла»

«Абдуманая сіла» (англ.: Operation Deliberate Force) — кодавая назва паветраных бамбардзіровак авіяцыяй НАТА пазіцый баснійскіх сербаў падчас Баснійскай вайны ў 1995 г.

Аперацыя «Абдуманая сіла»
Асноўны канфлікт: Баснійская вайна
Знішчальнік-бамбардзіроўшчык F-16 узлятае з італьянскай базы Авіяна падчас аперацыі «Абдуманая сіла»
Дата	30 жніўня – 20 верасня 1995
Месца	Рэспубліка Сербская
Вынік	Завяршэнне Баснійскай вайны: Зняцце аблогі Сараева Вяртанне баснійскіх сербаў да мірных перамоў
Праціўнікі
НАТА Рэспубліка Сербская
Камандуючыя
Вілі Клаас Лейтан Уорэн Сміт Ратка Младзіч
Сілы бакоў
~400 самалётаў 5 тыс. ваенных 80 тыс. салдат
Страты
1 самалёт збіты 2 палонных 800—1000 забіта[1]
Агульныя страты
152 грамадзянскіх забіта, 273 паранена[2] і, як мінімум, 300 захварэлі і памерлі ў выніку прымянення радыеактыўнай зброі[3]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Перадумовы

З 1994 г. НАТА распачала шэраг абмежаваных узброеных акцый супраць баснійскіх сербаў, якія ўдзельнічалі ў грамадзянскай вайне ў Босніі. Аднак нерашучасць кіраўніцтва Альянсу прыводзіла да мінімальных вынікаў гэтых адзінкавых авіяўдараў. Пасля таго, як міратворчы кантынгент ААН, атрымаўшы толькі сімвалічную падтрымку авіяцыі Альянсу, не змог прадухіліць узяцце сербамі мусульманскага анклава Срэбраніца ў ліпні 1995, быў распрацаваны план буйнай паветранай наступальнай аперацыі, накіраванай на падрыў ваеннага патэнцыялу сербскага боку.

Вынікі і значэнне

Аперацыя «Абдуманая сіла» была першай буйнамаштабнай ваеннай акцыяй у гісторыі НАТА. Акрамя таго, падчас гэтых бамбардзіровак самалёты ВПС Германіі здзейснілі першыя баявыя вылеты пасля 1945 года. Характэрнай рысай аперацыі было шырокае выкарыстанне высокадакладных авіяцыйных боепрыпасаў (дзве траціны ўсіх скінутых бомбаў мелі лазернае навядзенне).

За два тыдня было здзейснена 3500 самалёта-вылетаў і скінута каля 1000 авіябомбаў. Адзначана абмежаванае ўжывання крылатых ракет марскога базавання «Tomahawk» (выпушчана 13 ракет). Страты склалі адзін самалёт: «Mirage 2000» ВПС Францыі быў збіты ў першы дзень налётаў, яго экіпаж катапультаваўся і патрапіў у палон да сербаў.

Лічыцца, што аперацыя «Абдуманая сіла» згуляла галоўную ролю ў ліквідацыі ваеннай перавагі сербаў у Босніі і прымусіла іх кіраўніцтва далучыцца да мірных перамоў, якія завяршыліся падпісаннем Дэйтанскіх дамоў у снежні 1995 г..

Зноскі

1. Глава 2. Война в Югославии 1991—1995 и позиция Запада. § 8. Военный фронт. Агрессия НАТО (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 10 кастрычніка 2008. Праверана 1 кастрычніка 2009.
2. Суд над судьями / Мировая повестка / Главная — Русский журнал (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 1 кастрычніка 2009.
3. Operation Deliberate Force (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 1 чэрвеня 2009. Праверана 1 кастрычніка 2009.