Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя

Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя (Noxçiyn Respublika Içkeri, Нохчийн Республика Ичкери) — самаабвешчаная дзяржава, якая існавала на частцы тэрыторыі былой Чачэна-Інгушскай АССР.

Часткова-прызнаная дзяржава Урад у выгнанні (з 2000)
Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя
Noxçiyn Respublika Içkeri Нохчийн Республика Ичкери
Герб Сцяг
Дэвіз: ««Joƶalla ya mars̈o» («Смерць або воля»)»
Гімн: «Marşo ya Joƶalla!»
<   >  > 1991 — 2000
Сталіца	Грозны (у 1996—1999 — Джахар, па прозвішчы першага прэзідэнта ЧРІ)
Мова(ы)	Чачэнская, руская
Афіцыйная мова	чачэнская мова і руская
Рэлігія	Іслам (сунізм) (1996—2000)
Грашовая адзінка	Расійскі рубель Нахар (планаваўся ў 1994)
Плошча	15 900 км²[1]
Насельніцтва	▼865 000 чал. (1996)[1]
Форма кіравання	Прэзідэнцкая рэспубліка (1991—1996) Ісламская прэзідэнцкая рэспубліка (1996—2000)
Прэзідэнт
• 1991—1996	Джахар Дудаеў
• 1996—1997	Зелімхан Яндарбіеў
• 1997—2005	Аслан Масхадаў
• 2005—2006	Абдул-Халім Садулаеў
• 2006—2007	Доку Умараў

Абвяшчэнне незалежнасці Ічкерыі стала пачаткам ваеннага канфлікту на Паўночным Каўказе.

Гісторыя

Пасля скасавання СССР Ічкерыя абвясціла незалежнасць, яе першым прэзідэнтам стаў Джахар Дудаеў. Улады Расійскай Федэрацыі не прызналі незалежнасць Ічкерыі і лічылі гэтую тэрыторыю Чачэнскай рэспублікай у складзе РФ.

Супрацьстаянне вылілася ў зацяжны ваенны канфлікт. Баявыя дзеянні 1994—1996 гадоў былі няўдалымі для Расіі, у выніку расійскія войскі былі выведзены, а пытанне пра статус рэспублікі было адкладзена да 2001 года. Такім чынам юрыдычна паўстанцы прызнаны не былі, але фактычна ўлада ў Чачні заставалася ў іх.

У 1997 годзе прэзідэнт Расіі Барыс Ельцын і прэзідэнт Ічкерыі Аслан Масхадаў падпісалі «Дагавор пра мір і прынцыпы ўзаемаадносін паміж Расійскай Федэрацыяй і Чачэнскай Рэспублікай Ічкерыя». Некаторыя эксперты лічылі гэты дакумент фактычным, але не юрыдычным прызнаннем самаабвешчанай рэспублікі.

У 1999 годзе Расіяй зрабіла другую спробу ўзяць тэрыторыю пад свой кантроль — пачалася другая чачэнская вайна і да вясны 2000 года Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя была ліквідавана^[2].

Прызнанне Ічкерыі

Была прызнаная грузінскім урадам у выгнанні на чале з Звіядам Гамсахурдыя і рухам Талібан, што кантраляваў Афганістан.

18 кастрычніка 2022 года Вярхоўная Рада Украіны прызнала незалежнасць Чачэнскай Рэспублікі Ічкерыя і назвала яе тэрыторыяй «часова акупаванай Расіяй» у выніку ўзброенай агрэсіі, учыненай з парушэннем Статута ААН^[3].

Прэзідэнты

• Джахар Дудаеў (27 кастрычніка 1991 — 21 красавіка 1996)
• Зэлімхан Яндарбіеў (выканаўца абавязкаў, 22 красавіка 1996 — 27 студзеня 1997)
• Аслан Масхадаў (27 студзеня 1997 — 8 сакавіка 2005, з 2000 года ў выгнанні)
• Абдул-Халім Садулаеў (у выгнанні, 8 сакавіка 2005 — 17 чэрвеня 2006)
• Доку Умараў (у выгнанні, 17 чэрвеня 2006 — кастрычнік 2007)

Зноскі

1. http://www.igpi.ru/monitoring/1047645476/oct_97/chechen.html
2. Што такое Ічкерыя, дзе яна знаходзіцца і як звязаная з Чачнёй
3. Украіна прызнала Чачэнскую Рэспубліку Ічкерыя «часова акупаванай Расіяй» (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 лістапада 2023. Праверана 5 лістапада 2023.