Юзаф Ямант

Юзаф (Іосіф) Мацвеевіч Ямант (польск.: Józef Jamontt; 1841 — ?) — адзін з кіраўнікоў Паўстання 1863—1864 гг. Прыхільнік партыі «чырвоных»^[1]. Брат Людвікі і Марыі Ямант^[1].

Юзаф Ямант
Нараджэнне	1841 Вільня, Віленскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя
Смерць	невядома
Род	Яманты
Бацька	Тадэвуш Ямант
Маці	Схаластыка з Макрыцкіх
Веравызнанне	каталіцтва
Адукацыя	Віленскі шляхецкі інстытут Імператарскі Санкт-Пецярбургскі ўніверсітэт[d]
Вядомы як	адзін з кіраўнікоў Паўстання 1863—1864 гг.

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Ямант.

Біяграфія

Нарадзіўся ў 1841 годзе ў сям’і надворнага саветніка Тадэвуша Яманта і Схаластыкі з Макрыцкіх.

Першую адукацыю атрымаў у Віленскім шляхецкім інстытуце. У 1858 годзе паступіў у Пецярбурскі ўніверсітэт, дзе разам з Канстанцінам Каліноўскім належаў да кіраўнічай групы студэнцкага зямляцтва «Агул»^[2]. За шчыры патрыятызм і рэвалюцыйныя погляды К. Каліноўскі называў яго «палкім ідэалістам»^[3]. Лічыцца, што менавіта праз Юзафа ў Вільні ў 1861 годзе адбылося знаёмства Канстанціна Каліноўскага з ягонай сястрой Марыяй Ямант^[2].

У 1861 годзе пакінуў універсітэт, каб разам з Канстанцінам Каліноўскім прыняць чынны ўдзел ў арганізацыі паўстання. З чэрвеня 1863 года шчыльна з ім супрацоўнічае і працуе асабістым сакратаром^[1].

З чэрвеня 1863 года на кватэры Ямантаў у доме Шышкіна на Вялікай вуліцы^[4] ў Вільні знаходзілася адна з галоўных канспіратыўных явак Канстанціна Каліноўскага^[2] і нелегальная друкарня^[5], дзе Юзаф Ямант выконваў абавязкі сакратара^[1].

У сваіх паказаннях Віленскай следчай камісіі, якія ён даў пасля свайго арышту, Юзаф Ямант сказаў наступнае:

…З чэрвеня па верасень я займаўся пры К. Каліноўскім напісаннем арганізацыйных папер… Я працаваў толькі з тымі паперамі, якія патрабавалі стараннай апрацоўкі (напрыклад: цыркуляры, вёў палеміку з Варшавай, якая не разумела мясцовых адметных умоваў Літоўскага краю і г. д.[6] …У адпаведныя часы я з'яўляўся, атрымліваў ад Каліноўскага сюжэт паперы і тут жа яго апрацоўваў. Каліноўскі ў гэты час займаўся чытаннем атрыманай карэспандэнцыі. Калі яго не было, то Далеўскі перадаваў мне ад Каліноўскага запіску аб змесце патрабаванай паперы, якую я пакідаў Далеўскаму для перапіскі начыста, калі не мог адразу напісаць яе на бланку[7].

З 10 верасня 1863 — паўстанцкі камісар Мінскай губерні^[1]. Арыштаваны 10 студзеня 1864 года. Высланы ў Сібір асобна ад іншых членаў сям’і^[1].

Зноскі

1. Ямонт Иосиф Матвеевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 717. — 737 с.
2. Вячаслаў Шалькевіч «Марыська чарнаброва, галубка мая...» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага // Роднае слова. — Мн.: 1994. — № 3. — С. 70.
3. Восстание в Литве и Белоруссии 1863 — 1864 гг.. — М, 1965. — С. 447.
4. Вячаслаў Шалькевіч «Марыська чарнаброва, галубка мая...» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага // Роднае слова. — Мн.: 1994. — № 4. — С. 68.
5. Леанід Маракоў. Радзевіч [Ямант] Людвіка // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. 1794-1991.. — Мн, 2003. — Т. II. — ISBN 985-6374-04-9.
6. Восстание в Литве и Белоруссии 1863 — 1864 гг.. — М, 1965. — С. 454.
7. Восстание в Литве и Белоруссии 1863 — 1864 гг.. — М, 1965. — С. 247.

Літаратура

• Беларуская ССР: Кароткая энцыклапедыя. Т. 5, 1981 г.