Іван Якаўлевіч Франко

Іван Якаўлевіч Франко (укр.: Іван Якович Франко; 27 жніўня 1856, с. Нагуевічы, Драгабыцкі павет, Галіцыя, Аўстрыйская імперыя — 28 мая 1916, Лемберг (Львоў), Аўстра-Венгрыя) — украінскі празаік , паэт , белетрыст, навуковец, публіцыст і дзеяч рэвалюцыйнага сацыялістычнага руху ў Галіцыі (Аўстра-Венгерскай Імперыі).

Іван Якаўлевіч Франко
укр.: Іван Якович Франко
Асабістыя звесткі
Псеўданімы	Джеджалик, Мирон, Мирон Сторож, Мирон Ковалишин, Руслан і Іван Живий
Дата нараджэння	27 жніўня 1856(1856-08-27)[1][2][…]
Месца нараджэння	Нагуевічы, Драгобыцкі павет[d], Самбарская акруга[d], Каралеўства Галіцыі і Ладамерыі, Аўстрыйская імперыя[3][4]
Дата смерці	28 мая 1916(1916-05-28)[1][2][…] (59 гадоў)
Месца смерці	Львоў, Львоўскі павет[d], Каралеўства Галіцыі і Ладамерыі, Цыслейтанія, Аўстра-Венгрыя[5][4]
Пахаванне	Лычакаўскія могілкі[6]
Грамадзянства	Аўстрыйская імперыя
Жонка	Вольга Франко[d]
Дзеці	Пятро Франко[d], Ганна Ключко[d], Тарас Франко[d] і Andriy Franko[d]
Альма-матар	Львоўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Івана Франко Чарнавіцкі нацыянальны ўніверсітэт імя Юрыя Фядзьковіча Венскі ўніверсітэт
Месца працы	Венскі ўніверсітэт
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, журналіст, паэт, гісторык культуры, драматург, перакладчык, эканаміст, літаратурны крытык, палітык, навэліст
Гады творчасці	з 1874
Кірунак	рэалізм
Жанр	паэзія, аповесць[d], раман, аповесць, апавяданне і п’еса
Мова твораў	нямецкая, польская і украінская мова
Грамадская дзейнасць
Партыя	Ukrainian Radical Party[d]
Член у	Навуковае таварыства імя Тараса Шаўчэнкі[d]
Подпіс
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Франко.

Біяграфічныя звесткі

Іван Франко, 1910

У 1891 годзе скончыў Чарнавіцкі ўніверсітэт. За ўдзел у рэвалюцыйна-дэмакратычным руху ў 1877, 1880 і 1890 гадах быў зняволены.

Доктар філасофіі (1893). Ганаровы доктар рускай славеснасці (1906).

У 1915 годзе быў вылучаны на атрыманне Нобелеўскай прэміі па літаратуры, але заўчасная смерць пісьменніка перашкодзіла гэтаму.

Творчасць

Друкаваўся з 1874 года. У зборніках паэзіі «Мой Ізмарагд» (1898), «3 дзён журбы» (1900) філасофскі роздум пра дабро і зло, дружбу і адданасць, грамадскае і асабістае. Цыкл твораў «Завялае лісце» (1896) узбагаціў сусветную лірыку кахання. Аўтар зборнікаў лірыкі «3 вяршынь і нізін» (1887), «Semper tino» (1906), паэм «Смерць Каіна» (1889), «Бедны Генрых» (1891), «Істар», «Паэма пра белую кашулю» (абедзве 1899), «Іван Вішанскі» (1900), «Майсей» (1905), аповесцей «Boa constrictor» (1878), «Барыслаў смяецца» (1881—82), «Лель і Палель» (1887), «Стаўпы грамадства» (1894—95); гістарычнай аповесці «Захар Беркут» (1883).

Яго драматычныя творы вылучаюцца майстэрствам дыялогу, дынамічнасцю сюжэта, глыбінёю драматычных канфліктаў: драма «Скрадзенае шчасце» (1894), камедыя «Рабіна» (1886) і інш. Пісаў казкі, фельетоны, літаратурна-крытычныя артыкулы. Цікавіўся гісторыяй, культурай і літаратурай . Аўтар «Нарысу гісторыі ўкраінска-рускай літаратуры да 1890 г.» (1910). Даследаваў украінскі фальклор

На беларускую мову яго асобныя творы пераклалі А. Астрэйка, М. Аўрамчык, Н. Гілевіч, Ф. Грышкевіч, А. Гурыновіч, Г. Дубянецкая, В. Жуковіч^[7], Х. Жычка, А. Зарыцкі, У. Караткевіч, А. Кудравец, Ю. Пацюпа^[7], П. Пестрак, В. Рагойша, М. Танк, А. Траяноўскі, А. Якімовіч.

Ушанаванне памяці

У гонар Івана Франко горад Станіславаў перайменаваны ў Івана-Франкоўск, а ў Львоўскай вобласці мястэчка Янаў — у Івана-Франкова. Яго роднае сяло Нагуевічы цяпер называецца Івана-Франкова.

Імя Івана Франко носіць Львоўскі нацыянальны ўніверсітэт.

• 
  Аверс банкноты наміналам грыўнаў. 2000 г.
• 
  Аверс банкноты наміналам 20 грыўнаў. 2003 г.
• 
  Марка Украіны наміналам 70 капеек.
• 
  Марка Украіны наміналам 3000 купона-карбованцаў. 1994 г.
• 
  Манета наміналам 5 грыўнаў, выпушчаная ў 2006 годзе да 150-годдзя Івана Франко, рэверс

Бібліяграфія

• Іван Франко. Ораторія ІСТАР (укр.)
• Зібрання творів. Т. 1—50. Київ, 1976— 86.

Беларускія пераклады

• Апавяданні. Мн.. 1956.
• Калі звяры яшчэ ўмелі гаварыць. Мн., 1958.

Зноскі

1. Ivan Franko // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. Iwan Jakowytsch Franko // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
3. Франко Иван Яковлевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 лютага 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. Visuotinė lietuvių enciklopedija Праверана 25 лютага 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q76499581'></a>
5. Франко Иван Яковлевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
6. Криса Л. Личаківський некрополь — 2006. — С. 149. — ISBN 978-966-8955-00-6

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q62416080'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q116966495'></a>
7. Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.

Спасылкі

• Іван Франко на сайце «ПрайдзіСвет»