15-я асобная брыгада спецыяльнага прызначэння (15-я абрСпП) — фарміраванне ГРУ ГШ УС СССР. У гады Афганскай вайны 1979—1989 гг. уваходзіла ў склад АКСВА. Пасля распаду СССР перайшло ва Узброеныя сілы Узбекістана, дзе з прычыны рэарганізацыі пераўтворана ў 15-ю асобную дэсантна-штурмавую брыгаду (15-я адшбр).
| 15-я абрСпП / 15-я адшбр | |
|---|---|
| Гады існавання | з 1963 |
| Краіна |
 СССР→ Узбекістан |
| Падпарадкаванне |
 Міністэрства абароны СССР→ Міністэрства абароны Узбекістана |
| Уваходзіць у |
 ГРУ ГШ УС СССР→.svg){kind=small} Сухапутныя войскі Узбекістана→Сілы спецыяльных аперацый Узбекістана |
| Тып |
брыгада спецназа (1963—1996) дэсантна-штурмавая брыгада (з 1996) |
| Удзел у | |
| Знакі адрознення |
 |
Савецкі перыяд
Сфарміравана 1 студзеня 1963 г. дырэктывай Генштаба №140104 ад 5 лютага 1962 г. Дыслакавалася ў г. Чырчык, Узбекская ССР. Падпарадкоўвалася штабу ТуркВА (у 1969—1975 гг. — штабу САВА)[1].
У 1960-я—1970-я гг. брыгада прымала ўдзел у каранцінных мерапрыемствах падчас эпідэмій халеры ў Каракалпакіі (1965 г.) і Астраханскай вобласці (1970 г.), чорнай воспы ў Аральску (1971 г.), ліквідацыі наступстваў землетрасення ў Ташкенце (1966 г.). З 1979 г. падраздзяленні брыгады ўдзельнічалі ў баявых дзеяннях у Афганістане, 154-ы асобны атрад СпП удзельнічаў у захопе палаца Х. Аміна. У сакавіку 1985—жніўні 1988 г. упраўленне брыгады, атрад спецрадыёвязі і службы дыслакаваліся ў г.Джэлалабад, ДРА[1].
У перыяд з мая 1988[2] па люты 1989 г.[3] падраздзяленні брыгады былі выведзены з Афганістана.
На мяжы 80-х і 90-х фарміраванне ўдзельнічае ў падаўленні хваляванняў у Азербайджанскай ССР. У прыватнасці, брыгада задзейнічана ў ходзе Бакінскіх падзей і ў навядзенні парадку ў зоне Карабахскага канфлікту.
Статус у пачатку 90-х
Пасля распаду СССР былыя рэспублікі пачалі дзяліць паміж сабой яго вайсковую спадчыну. Калі стала вядома, што 15-ю брыгаду перадаюць у вядзенне незалежнага Узбекістана, то ў падраздзяленні паўстала абурэнне. Раз’юшаныя афіцэры, сярод якіх значную частку складалі этнічныя рускія, пачалі выказваць самыя радыкальныя прапановы, уключаючы бунт і марш у Расію на ўласнай бранятэхніцы[4].
Камандаванне брыгады здолела вымавіць права для сваіх падначаленых перавесціся ў расійскую армію. Аднак для гэтага яно павінна была аказаць садзейнічанне ў барацьбе з ісламістамі на тэрыторыі Узбекістана і Таджыкістана. Кіраўніцтва 15-й брыгады здолела дамовіцца і з расійскімі, і з узбекскімі ўладамі, і пераканаць палітыкаў у тым, што падраздзяленню неабходная для стабілізацыі абстаноўкі. Фарміраванне атрымала нябачаную для арміі ступень аўтаноміі і фактычна кіравалася ўласным афіцэрскім сходам. Ад вайскоўцаў нават не запатрабавалі прымаць прысягу Узбекістану[4].
Постсавецкі перыяд
1 ліпеня 1992 г. 15-я брыгада пераходзіць у склад Узброеных Сіл Узбекістана. Ужо ў жніўні падраздзяленне бярэ ўдзел у вызваленні ўзбекскага вострава Арал-Пайгамбар на рацэ Амудар’я, захопленага афганскімі маджахедамі. Аперацыя праводзілася з адначасовай высадкай верталётнага дэсанту і высадкай з катэраў памежнай флатыліі 22-й асобнай брыгады вартавых караблёў[5].
У далейшым падраздзяленне задзейнічалі ў грамадзянскай вайне ў Таджыкістане[6].
У лютым 1996 г. 15-я брыгада была перафармавана ў 15-ю асобную дэсантна-штурмавую брыгаду (в/ч 64411). Пасля яна ўвайшла ў склад 2-га армейскага корпуса мабільных войскаў Міністэрства абароны Узбекістана.
Пазней падраздзяленне пераведзена ў Сілы спецыяльных аперацый Узбекістана[7].
У гады Афганскай вайны ў складзе брыгады лічыліся[1]:
- З мая 1979 г. — 7-ы атрад СпП, затым пераназваны ў 154-ы асобны атрад СпП[заўв 2];
- Са студзеня 1985 г. — 334-ы ааСпП, перададзены са складу 5-й абрСпП[заўв 3];
- З сакавіка 1985 г. — 177-ы ааСпП, выведзены са складу 22-й абрСпП, і 668-ы ааСпП, перададзены ад 9-й абрСпП[заўв 4].
У 1963—1999 гг. брыгаду ўзначальвалі[8][9]:
- Мікалай Іванавіч Луцаў (1963—1967)
- Роберт Паўлавіч Масолаў (1968—1975)
- Васіль Васільевіч Калеснік (1975—1977)
- Аляксандр Аляксеевіч Аўчароў (1977—1980)
- Анатоль Міхайлавіч Сцякольнікаў (1980—1984)
- Уладзімір Мацвеевіч Бабушкін (1984—1986)
- Юрый Цімафеевіч Староў (1986—1990)
- Уладзімір Васільевіч Квачкоў (1990—1994)
- Сяргей Кандратавіч Залатароў (1994—1995)
- Тулкін Цішаевіч Карабаеў (1995—1997)
- Джура Худайбердзіевіч Фазылаў (1997—1999)
За мужнасць і вайсковую доблесць брыгада і яе падраздзяленні ўзнагароджваліся вымпеламі МА СССР, ганаровымі сцягамі саюзных рэспублік і ўрада Афганістана[3]. Так, напрыклад, падраздзяленне атрымала ордэн Чырвонага Сцяга[2]. За Афганскую вайну больш за 4 тысячы салдат і афіцэраў брыгады ўзнагароджаны ордэнамі і медалямі. Чацвёра байцоў удастоены звання Героя Савецкага Саюза[3]:
- Мікалай Анатольевіч Кузняцоў (1962—1985), пасмяротна
- Уладзімір Анатольевіч Турчын, прысвоена ў 1985 годзе
- Юрый Мікалаевіч Міралюбаў, прысвоена ў 1988 годзе.
- Васіль Васільевіч Калеснік, прысвоена ў 1988 годзе.
- Пазначаны гады непасрэднага ўдзелу брыгады ў канфлікце.
- У маі 1988 г. атрад пакінуў ДРА і вернуты назад у 5-ю брыгаду.
- Пакінулі Афганістан самымі апошнімі са складу 15-й брыгады.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
