Целяханы

Целяха́ны^[3] (трансліт.: Cieliachany, руск.: Телеханы) — гарадскі пасёлак у Івацэвіцкім раёне Брэсцкай вобласці Беларусі, на Агінскім канале, на аўтадарозе Івацэвічы — Пінск. Цэнтр Целяханскага сельсавета. За 45 км на паўднёвы ўсход ад Івацэвічаў, за 181 км ад Брэста. Насельніцтва 3 985 чал. (2017)^[4].

Гарадскі пасёлак Целяханы Мястэчка ў 1932 годзе Краіна Беларусь Вобласць Брэсцкая Раён Івацэвіцкі Сельсавет Целяханскі Каардынаты 52°30′46″ пн. ш. 25°50′32″ у. д.HGЯO Гарадскі пасёлак з 1956 Вышыня цэнтра 152 м[1] Насельніцтва ▼3 701 чал. (1 студзеня 2024)[2] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1645 Паштовыя індэксы 225275 Аўтамабільны код 1 СААТА 1234855906 Целяханы на карце Беларусі ±

Целяханы на Вікісховішчы

Гісторыя

Вядомыя з XVI стагоддзя як вёска ў Пінскім павеце Берасцейскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага. З XVII стагоддзя мястэчка. Належалі князям Дольскім, Вішнявецкім, у XIX стагоддзі — Пуслоўскім. Эканамічнаму росту мястэчка спрыяла будаўніцтва Агінскага канала.

У 1775—1778 гадах Міхал Казімір Агінскі заснаваў тут фаянсавую мануфактуру, якая вырабляла дэкаратыўныя вазы, скульптуру малых форм, фрызы і карнізы для камінаў і печаў.

У 1779 годзе таксама быў пабудаваны шклозавод^[5]. Пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе — у складзе Расійскай імперыі. Мястэчка набыў Войцех Пуслоўскі.

З 1921 года ў складзе Польскай Рэспублікі, з 1939 года ў БССР. 6 снежня 1956 года вёска Целяханы была пераўтворана ў гарадскі пасёлак^[6].

Насельніцтва

Год Колькасць 2006 4 600 2009 4 198 [7] 2016 3 959 [8] Год Колькасць 2017 3 985 [9] 2019 3 796 2020 4 100 [10] Год Колькасць 2021 3 738 [11] 2022 3 708 [12] 2023 3 716 [13] Год Колькасць 2024 3 701 [2]

Эканоміка

Прадпрыемствы лесанарыхтоўчай, дрэваапрацоўчай і харчовай прамысловасці.

Славутасці

• Агінскі канал — помнік гідратэхнічнага будаўніцтва
• Касцёл Узвышэння Святога Крыжа
• Целяханская Траецкая царква
• Каталіцкія могілкі з пахаваннямі нямецкіх салдат Першай сусветнай вайны. Таксама тут пахаваны беларускі пісьменнік, уніяцкі святар — айцец Баляслаў Пачопка; маці маршала Канстанціна Ракасоўскага — Антаніна Аўсяннікава.

Вядомыя асобы

• Фёдар Якаўлевіч Юзафовіч
• Баляслаў Пачопка
• Самуіл Давідовіч Годзінер
• Канстанцін Ксавер’евіч Ракасоўскі (1889—1968) — савецкі военачальнік, Маршал Савецкага Саюза (1944), маршал Польшчы (1949). Двойчы Герой Савецкага Саюза (1944, 1945).
• Уладзімір Максімавіч Цыркуноў (нар. 1953) — беларускі ўрач-інфекцыяніст. Доктар медыцынскіх навук (1992), прафесар (1992).

Зноскі

1. GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106'></a>
2. Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q125194897'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738'></a>
3. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU)
4. Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
5. СБ. Беларусь сегодня. Сергей Кононович «В поисках утраченного»
6. Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР Аб пераўтварэнні вёскі Целяханы Целяханскага раёна Брэсцкай вобласці ў гарадскі пасёлак ад 6 снежня 1956 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1956, № 12.
7. http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/bresckaja.htm
8. Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2016.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q59353959'></a>
9. Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q59355510'></a>
10. Численность населения на 1 января 2020 г. по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2020.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q89797105'></a>
11. Численность населения на 1 января 2021 г. и среднегодовая численность населения за 2020 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2021.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q106435389'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738'></a>
12. Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q111411657'></a>
13. Численность населения на 1 января 2023 г. и среднегодовая численность населения за 2022 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2023.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q117319279'></a>

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Целяханы
• ГАЗЕТА ДЛЯ ВАС // Целяханы: старонкі 455-гадовай гісторыі Архівавана 11 сакавіка 2010.