Земамысл
From Wikipedia, the free encyclopedia
Земамы́сл (польск.: Siemomysł) — паўлегендарны князь палян з дынастыі Пястаў. Земамысл вядомы толькі з хронікі Гала Ананіма, паводле якой ён атрымаў у спадчну прастол пасля смерці свайго бацькі Лешака, быў бацькам першага дакладна вядомага князя Мешкі I і «ў тры разы вышэй падняў памяць пра продкаў сваёй высакароднасцю і годнасцю»[2].
Земамысл | ||||
---|---|---|---|---|
польск.: Siemomysł | ||||
| ||||
|
||||
Нараджэнне | 922 | |||
Смерць | 950-я | |||
Род | Пясты | |||
Бацька | Лешак[d] | |||
Жонка | Горка[d][1] | |||
Дзеці | Мешка I, Чцібар і Адэлаіда[d] | |||
Веравызнанне | язычніцтва | |||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Гістарычнасць Земамысла, як і іншых Пястаў да Мешкі I, ставіцца пад сумнеў. Да нядаўняга часу ў польскай гістарыяграфіі князь называўся няйначай як Ziemomysł (гэта форма атрымала распаўсюджванне дзякуючы папулярнай працы «Генеалогія Пястаў» Освальда Бальцэра (1895), аднак у апошні час у святле найноўшых даследаванняў у вобласці польскай анамастыкі яго імя перадаецца як Siemomysł. Гэта розначытанне звязана з тым, што раней этымалогія імя князя прыводзілася ў значэнні «які думае пра зямлю»[3], тады як больш верагодна паходжанне імя ад славянскага слова «семя» ў значэнні сям'я, род[4].
Гады жыцця і кіравання Земамысла невядомыя. Гіпатэтычна ён павінен быў нарадзіцца каля 930 года (некаторыя даследчыкі мяркуюць, што кіраванне Земамысла было вельмі кароткім, а сам нарадзіўся каля 950 года). Земамыслу звычайна прыпісваюць палітычнае аб'яднанне земляў палян, гаплян і мазаўшан, хоць і не выключаюць, што аб'яднанне магло адбыцца і падчас кіравання яго бацькі. Паводле гіпотэзы Генрыха Лаўмянскага, у 954 годзе Земамысл падтрымаў паўстанне племя ўкран супраць улады немцаў[5].
Імя жонкі (ці жонак) князя таксама невядома. Па адной з версій, яго жонкай была дачка князя ляхаў Уладзіслава, данніка Старажытнарускай дзяржавы[6] Тым часам, недахоп крыніц не дазваляе гаварыць пра гэту версію сур'ёзна. Паводле чэшскай хронікі Вацлава Гаека, маці Мешкі I была Горка, імя якой у іншых крыніцах не сустракаецца, аднак сумніўнасць гэтага было адзначана яшчэ Бальцэрам[7].
Вядома пра трох сыноў Земамысла. Верагодна, старэйшым быў Мешка, які стаў князем пасля смерці бацькі, хоць старэйшым мог быць і невядомы па імі сын, які памёр у 964 ці 965 гадах (паводле Бальцэра, у 963 годзе). Малодшым сынам Земамысла быў Чцібар[8].
Цалкам магчыма, што дачкой Земамысла была жонка невядомага па імі паморскага князя[9]. Гэта версія заснавана ў тым ліку і на тым факце, што імя Земамысл насіў паморскі князь, які згадваецца ў крыніцах пад 1046 годам. Тым часам, некаторыя даследчыкі лічаць, што яна была дачкой Мешкі I[10][11].
Освальд Бальцэр у сваёй «Генеалогіі Пястаў» прыпісваў Земамыслу сына Прокуя, які, як лічыцца цяпер, не мае дачынення да дынастыі Пястаў, і дачку Адэлаіду, легендарную «Белую княгіню» — папулярны вобраз у ранняй польскай гістарыяграфіі[12].
Паводле сачыненняў польскіх гісторыкаў XVI—XVII стагоддзяў, дакладнасць якіх сучасныя гісторыкі падвяргаюць сур'ёзным сумневам, Земамысл аказваў дапамогу Алегу Мараўскаму, нібы, блізкаму сваяку князёў Русі з дынастыі Рурыкавічаў.