Густаў I Ваза

Густаў Ваза, або Густаў I (шведск.: Gustav Vasa, больш дакладна Густаў Васан; 1496—1560) — рэгент шведскага каралеўства з 23 жніўня 1521 (Густаў Эрыксан Васан), кароль Швецыі з 6 чэрвеня 1523 года. Да ўступлення на пасад — Густаў Эрыксан (швед. Gustav Eriksson). Падняў паўстанне супраць дацкага панавання і стаўшы каралём, стварыў у Швецыі моцную цэнтралізаваную дзяржаву з лютэранскай кіруючай элітай.

Густаў I Васа\Густаў I Эрыксан
Gustav I Vasa\Gustaf I Eriksson
кароль Швецыі, Готаў і Вендаў 6 чэрвеня 1523 — 29 верасня 1560
Каранацыя	12 студзеня 1528
Папярэднік	Крысціян II
Пераемнік	Эрык XIV
Нараджэнне	12 мая 1496 мерк. Lindholmens[d], Швецыя[1]
Смерць	29 верасня 1560(1560-09-29)[1][2][…] (64 гады) Трэ-Крунур, камуна Стакгольм, лен Стакгольм, Швецыя[1]
Месца пахавання	Кафедральны сабор Упсалы[3][1][…]
Род	Ваза
Бацька	Эрык Юхансан Ваза[d][1]
Маці	Сесілія Мансдотэр[d][1]
Жонка	Кацярына Саксэн-Лаўэнбургская[1][4], Маргарыта Леёнхувуд[1][5][…] і Катарына Стэнбок[1][4]
Дзеці	Эрык XIV, Юхан III, Катарына Шведская, Сесілія Шведская, Magnus, Duke of Östergötland[d], Ганна Шведская (1545—1610), Princess Sophia of Sweden[d], Princess Elizabeth of Sweden[d] і Карл IX[5]
Веравызнанне	лютэранства
Адукацыя	Упсальскі ўніверсітэт[1]
Аўтограф
Бітвы	Графская вайна[1]
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

На чале дзяржавы

З 6 чэрвеня 1523 — Med Guds Nåde, Sveriges, Götes och Vendes Konung (Божай міласцю Кароль Швецыі, Готаў і Вендаў)

У пачатку праўлення быў вымушаны пайсці на значныя ўступкі арыстакратыі, вяртаючы дваранам казённыя землі. Правёў шэраг рэформ (дзяржаўнага кіравання, судовага ладу, ваенную). Спрыяў развіццю прамысловасці, асабліва горна-металургічнай. Стварыў магутную пастаянную армію, упершыню ў Еўропе увёў палкавую артылерыю. Вёў войны з Даніяй, Расіяй, Польшчай, захапіўшы вялікія тэрыторыі, удзельнічаў з 1630 у Трыццацігадовай вайне (1618—48) на баку антыгабсбургскай кааліцыі. Загінуў у бітве пры Лютцэне.

Зноскі

1. Gustav I — 1917.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971'></a>
2. GUSTAVE Ier VASA // Encyclopædia Universalis — Encyclopædia Britannica. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2743906'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1340194'></a>
3. Nordisk familjebok, 2nd edition — Т. 10 (Gossler - Harris). — С. Column 656.
4. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
5. Kindred Britain

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886'></a>

Літаратура

• Густаў I Ваза // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
• Lagerqvist L.-O. Gustav Eriksson (Vasa) i Dalarna 1520—1521. Minnen, myter och monument. — Stockholm, 1993.
• Lagerqvist L.-O. Gustav Vasa — landsfader eller tyrann? — Stockholm, 2002.
• Svalenius I. Gustav Vasa. — Stockholm, 1950.

Гл. таксама

• Спіс каралёў Швецыі

Спасылкі

• Густаў Васа(недаступная спасылка)
• каралі Швецыі