Грозны

Грозны — сталіца Чачэнскай Рэспублікі, цэнтр Грозненскага раёна. Горад рэспубліканскага значэння, у склад раёна не ўваходзіць, утварае гарадскую акругу горад Грозны. Горад размешчаны на абодвух берагах ракі Сунжа. Насельніцтва — 301 253 чалавекі (2019).

Горад Грозны руск.: Грозный, чач.: Соьлжа-ГӀала Герб[d] Сцяг[d] Краіна  Расія Рэгіён Чачня Каардынаты 43°19′ пн. ш. 45°42′ у. д.HGЯO Кіраўнік Ibrahim Salmanovich Zakriev[d], Zaur Khizriev[d] і Khas-Magomed Kadyrov[d][1][2][…] Заснаваны 1818 Горад з 1869 Плошча 305 км² Вышыня цэнтра 130 м Насельніцтва ▲ 250 803[3] чалавек (2010) Шчыльнасць 2000 чал./км² Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код 8712 Паштовыя індэксы 364000-364099 Аўтамабільны код 95 Афіцыйны сайт grozmer.ru Грозны на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Узнік у 1818 годзе пры будаўніцтве Сунжанскай абарончай лініі як расійская крэпасць Грозная. У снежні 1869 годзе крэпасць, якая страціла сваё ваеннае значэнне, была перайменавана ў г. Грозны. У 1893 годзе праз Грозны прайшла чыгуначная лінія Беслан — Пятроўск-Порт (цяпер Махачкала). У 1893 годзе паблізу горада пачалася здабычы нафты. У пачатку 20 ст. Грозны ператварыўся ў буйны прамысловы цэнтр Паўночнага Каўказа, працавалі нафтаперагонныя заводы, чыгуналіцейны завод і механічныя майстэрні. 7 сакавіка 1944 года, у сувязі з дэпартацыяй чачэнцаў і інгушоў, горад быў цэнтрам Грозненскай акругі ў складзе Стаўрапольскага края, але 22 сакавіка 1944 ён зноў атрымаў статус цэнтра асобнага рэгіёну — Грозненскай вобласці, а з 9 студзеня 1957 года, пасля рэабілітацыі чачэнцаў і інгушоў, — сталіцы адноўленай ЧІАССР.

1 кастрычніка 1991 года Агульнанацыянальная кангрэс чачэнскага народу пад кіраўніцтвам Джахара Дудаева абвясціў аб падзеле Чачэна-Інгушэціі на суверэнную Чачэнскую рэспубліку (сталіца — Грозны) і Інгушскую рэспубліку ў складзе РСФСР.

Падчас Першай і Другой чачэнскай вайны моцна разбураны.

Адукацыя і культура

• Чачэнскі дзяржаўны ўніверсітэт
• Чачэнскі драматычны тэатр імя Ханпаша Нурадзілава

Транспарт

• Міжнародны аэрапорт Грозны

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Грознага

• Дзмітрый Анатолевіч Жукаў
• Абдул Муслім Магаметавіч Магамаеў — азербайджанскі кампазітар і дырыжор
• Нэлі Андрэеўна Абухава (нар. 1947) — беларускі архітэктар.
• Уладзімір Мікалаевіч Баршчоў (нар. 1956) — беларускі палітык.
• Уладзімір Янокавіч Агабекаў (нар. 1940) — беларускі хімік.
• Анатоль Сямёнавіч Фядзенка (1929—2011) — вучоны-матэматык, педагог, аўтар прац па дыферэнцыяльнай геаметрыі.

Зноскі

1. https://grozgorduma.ru/глава/
2. http://grozmer.ru/vlast/myer-goroda.html
3. Колькасць насельніцтва Расійскай Федэрацыі па гарадах, пасёлках гарадскога тыпу і раёнах на 1 студзеня 2010 года (руск.)