Антыгляцыялізм
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Марынізм (антыгляціялізм) — напрамак у натуральных навуках, у асноўным у чацвярцічнай геалогіі і палеагеаграфіі, які адмаўляе старажытнае (плейстацэнавае) покрыўнае аблядненне на раўнінах і пласкагор'ях умеранага і субарктычнага паясоў.
У СССР найбольш актыўнымі і вядомымі антыгляціялістамі былі І. Г. Підаплічка і П. С. Макееў.
Уплыў антыгляцылістаў узмацніўся ў сувязі з цяжкасцямі ў дыягностыцы і палеагеаграфічнай інтэрпрэтацыі ледавіковых адкладаў Заходняй Сібіры і басейна ракі Пячора, даследаванні якіх шырока разгарнуліся ў другой палове мінулага стагоддзя. У большасці геалагічных дакументаў гэтага часу - падручніках, інструкцыях, манаграфіях, стратыграфічных разрэзах, схемах і картах плейстацэнавыя разрэзы гэтых абласцей інтэрпрэтаваліся як цалкам марскія і ледавікова-марэнныя. Такім чынам, пісаў М. Р. Гросвальд, антыгляціялізм прыняў форму марынізма, што з'яўляецца адроджанай дрыфтавай канцэпцыяй.
Згодна з гэтай канцэпцыяй, якая панавала ў навуцы да 1870-х гадоў [1][2][3], шчабністыя гліны паўночных раўнін прызнаваліся адкладамі халодных мораў, а ўключаныя ў іх валуны і груды — дропстоўнамі. Гэтая дрыфтавая, канцэпцыя распрацоўвалася Чарльзам Лайелям, аўтарытэт якога ў натуральных навуках у той час час быў блізкі да абсалютнага. Карані з'яўлення марынізма можна бачыць у адставанні ледавіковай тэорыі, гэта значыць у неразпрацаванасці тых яе раздзелаў, якія тычацца праблем абляднення кантынентальнага шэльфа і прыморскіх нізін (марынагляцыялогія), у тым ліку спецыфічных асаблівасцей іх морфалітагенеза[4].
Да іншых важных прычын можна аднесці неразуменне або проста ігнараванне многімі геолагамі вядучай ролі глабальных палеакліматычных змяненняў у развіцці прыродных сітуацый плейстацэну, і таксама - сур'ёзная недаацэнка гляцыяізастатычных эфектаў зледзяненняў. Таму ў марскіх трансгрэсіях, характэрных для познеледавіковых этапаў гляцыльнай гісторыі прыморскіх раўнін, яны схільныя бачыць не заканамернае следства покрыўных зледзяненняў, а незалежныя ад зледзяненняў (і клімату) з'явы, абумоўленыя тэктонікай. Наяўнасць жа ледавіковай эратыкі, ужо цяпер надзейна датаванай рознымі ізатопных метадамі, многія звязваюць з ледавіковым рафтынгам, і сам матэрыял прымаецца часта за дропстоўны, нейкі «перыгляцыальны алювій», або перлювій па ім [5].
У манаграфіі К. К. Маркава, Г. І. Лазукова і В. А. Мікалаева «Чацвярцічны перыяд» на сотнях старонак канцэптуальна даказваецца сінхроннасць марскіх трансгрэсій з чацвярцічным аблядненнем, прычым памеры апошніх моцна пераменшаныя на паўночнаамерыканскім кантыненце, а ў Еўразіі прадстаўленыя толькі своеасаблівымі "ледавіковымі ачагамі", найбуйнейшы з якіх перакрываў Скандынаўскі паўвостраў. Усе контраргументы нядаўняга суцэльнага абляднення Расійскай Арктыкі, якія давялі яшчэ П. А. Крапоткін і В. А. Обручаў, разгледжаны, пераважна з марынісцкіх, ці іншых антыгляцыялісцкіх пазіцый [6].
Марынізм, такім чынам, можна прадставіць адным з найважнейшых адгалінаванняў антыгляціялізма.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
