Ізяслаў (горад)

Ізя́слаў^[2] (укр.: Ізя́слав) — горад у Хмяльніцкай вобласці Украіны. Адміністрацыйны цэнтр Ізяслаўскага раёна. Плошча 23,91 км². Насельніцтва 15 996 чалавек^[3] (2022). Знаходзіцца на Гарыні пры ўпадзенні ў яе Паноры і Сашэні, за 127 км ад Луцку і 269 км ад Кіева. Чыгуначная станцыя Ізяслаў на лініі Шапятоўка — Цярнопаль.

Горад Ізяслаў укр.: Ізяслав Герб Сцяг Краіна  Украіна Вобласць Хмяльніцкая вобласць Раён Shepetivka Raion[d] Каардынаты 50°07′ пн. ш. 26°48′ у. д.HGЯO Заснаваны 1390 і 1141[1] Плошча 24 км² Вышыня цэнтра 228 м Насельніцтва 15 000 чалавек Шчыльнасць 766 чал./км² Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 3852 Паштовыя індэксы 30300 КААТУУ 6822110100 Афіцыйны сайт izyaslav-miskrada.gov.ua Ізяслаў на карце Украіны ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Утварылася на аснове двух местаў: Старога Заслава (1390) і Новага Заслава (1579).

Этымалогія назвы

Назва горада ўтварылася ад гідроніма «Славута», што азначае «рэчка». На думку украінскага філолага Васіля Німчука тапонім, такім чынам, паказвае пачатковае размяшчэнне гарадскога паселішча за Гарынню^[4].

Назвы горад на розных мовах, у розны час:

• Zaslavia — лацінская назва.
• Zasław — польская назва.
• זסלב — назва на ідыш.
• Изяслав, Изяславль — руская назва.
• Saslaw — нямецкая назва.

Гісторыя

• 1390: першыя згадкі ў пісьмовых крыніцах^[5]. Уласнасць князя Фёдара Астрожскага.
• XIV ст.: у складзе Вялікага Княства Літоўскага
• 1455: перайшоў да Заслаўскіх.
• XVІ—XVII стст.: цэнтр Ізяслаўскага княства.
• 1569: у складзе Крэмянецкага павета.
• XVI ст.: у Ізяславе існаваў манастыр, у якім пачалі Перасопніцкае Дабравешчанне (1556).
• 1567: у горадзе існавала пратэстанцкая друкарня. Згадваецца антытрынітарскі пастар.
• 1579: першая згадка пра Новы Ізяслаў.
• 1583: Новы Ізяслаў атрымаў Магдэбургскае права.
• 1648: казацкія войскі захапілі і спалілі горад.
• 1709: перайшоў да Любамірскіх.
• 1738: Горад набыў маршалак Вялікага Княства Літоўскага Павел Караль Сангушка.
• 1754: Аўгуст Сас надаў гораду страчанае Магдэбургскае права, Новы Ізяслаў атрымаў свой другі герб («у чырвоным полі срэбная гарадская брама з трымя вежамі, пакрытымі княжацкімі каронамі, у адчыненых варотах — Пагоня»).
• 1793: у выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай апынуўся ў складзе Расійскай імперыі.
• 1796: атрымаў новы, расійскі герб, таксама з выявай Пагоні.
• 1807: згадваецца яўрэйская друкарня.
• 1842: у Ізяславе працавала паперня.
• 1915: праз горад прайшла чыгунка Шапятоўка — Ланавцы.
• 1917—1920: у складзе УНР.
• 1919: у Ізяславе падпісаны пратакол пра вызначэнне дэмаркацыйнай лініі паміж украінскімі і польскімі войскамі.
• 1920: Валасны i раённы цэнтр Шапятоўскай акругі УССР.
• 1937: раённы цэнтр Камянец-Падольскай вобласці.
• ліпень 1941 — сакавік 1944: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. Цэнтр Заслаўскай акругі генеральнай акругі «Валынь-Падолле».
• 1954: раённы цэнтр Хмяльніцкай вобласці.
• 1991: горад у складзе Украіны.

Насельніцтва

Выдатныя мясціны

• Стары ізяслаўскі замак (XV ст.)
• Царква Св. Яна Хрысціцеля (1599)
• Новы ізяслаўскі замак (XVІ ст.)
• Сінагога (XVІ ст.)
• Сінагога (XVІII ст.)
• Касцёл Св. Міхаіла Арханёла і кляштар бернардынцаў (1602)
• Касцёл Св. Іосіфа і кляштар місіянераў (1747)
• Палац Сангушкаў (1754)
• Гандлёвыя рады (XVІIІ ст.)

Вядомыя асобы

• Мар’ян Дубецкі (1838—1926) — польскі гісторык і пісьменнік, педагог

Зноскі

1. zespół autorów Інтэрнэт-энцыклапедыя PWN Праверана 30 сакавіка 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4041526'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1690980'></a>
2. Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 177-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Украіны на беларускую мову»
3. http://db.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2022/zb_Сhuselnist.pdf
4. В. Німчук. Дніпро — Славута // Давньоруська ономастична спадщина в східнослов`янських мовах: Зб. наук. праць. Київ 1986.
5. Tadeusz Jerzy Stecki. Wołyń pod względem statystycznym, historycznym i archeologicznym, Т. 1, Lwów 1864

Літаратура

• Tadeusz Jerzy Stecki. Wołyń pod względem statystycznym, historycznym i archeologicznym, Т. 1, Lwów 1864 (польск.)
• Володимир Александрович. Інвентарі замків у Старому й Новому Заславі з XVII століття(недаступная спасылка) (укр.)
• Наталя Яковенко. Жарти зі смертю (пародійна мініатюра князя Олександра Заславського на тлі його конфесійної ідентичності) (укр.)
• Метафора спільного дому. Заславщина багатьох культур. Зб. мат. наукової конференції. Ізяслав — Острог, 2006. (укр.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ізяслаў (горад)
• Прагноз надвор’я ў горадзе Ізяслаў
• Ізяслаў