Чарнігаў

	Чарнігаў; лац. Čarnihaŭ
	укр. Чернігів
	; Царква Сьв. Тройцы
Герб Чарнігава	Сьцяг Чарнігава
Першыя згадкі:	907
Магдэбурскае права:	1623
Краіна:	Украіна
Мэр:	Уладзіслаў Атрошанка[d]
Плошча:	79 км²
Вышыня:	136 м н. у. м.
Насельніцтва
колькасьць:	291 641 чал. (2017)
шчыльнасьць:	3691,66 чал./км² (2017)
нацыянальны склад:	украінцы — 86,3 %; расейцы — 10,6 %; беларусы — 1,15 % (2001)
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	+380 04622
Паштовы індэкс:	14000
КОАТУУ:	7410100000
Геаграфічныя каардынаты:	51°29′38″ пн. ш. 31°17′41″ у. д.
	Чарнігаў на мапе Ўкраіны Чарнігаў
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	https://www.chernigiv-rada.gov.ua/

Чарні́гаў (па-ўкраінску: Чернігів) — места на поўначы Ўкраіны, на правым беразе ракі Дзясны. Адміністрацыйны цэнтар Чарнігаўскай вобласьці і Чарнігаўскага раёну. Насельніцтва на 2017 год — 291 641 чал. Горад-герой Украіны (2022)^[2]

Хуткія факты

Закрыць

Вузел чыгуначных лініяў (на Гомель, Нежын) і аўтамабільных дарог, порт.

Этымалёгія назвы

Паводле легенды места атрымала сваю назву ў гонар першага мясцовага князя — Чорнага.

907: першыя згадкі, старадаўняе паселішча севяранаў.
XI—XIII стагодзьдзі: цэнтар Севершчыны і Чарнігаўскага княства. Першым ягоным гаспадаром быў Мсьціслаў Уладзімеравіч, брат Яраслава Мудрага. Гэты князь збудаваў новы мураваны княжы двор і распачаў будаўніцтва Спаскага сабору.

кан. XI ст.: заснаваная Чарнігаўская япархія.
1353: увайшоў у Вялікае Княства Літоўскае.
XIV ст.: у Чарнігаве збудавалі драўляны замак.
1482 і 1497: пацярпеў ад набегаў Арды.
1503: захоплены Масковіяй.
1618: згодна з Дэвулінскім замірэньнем увайшоў у склад Рэчы Паспалітай.
1623: атрымаў Магдэбурскае права і герб «Сьвяты Ўладыслаў з чырвонай харугвай у руках».
1635: адміністрацыйны цэнтар Чарнігаўскага ваяводзтва.

1646: у месьце пачала працу першая друкарня.
1654: згодна зь Пераяслаўскай дамовай трапіў пад уладу Маскойскай дзяржавы.
1672: у «Титулярнике» маскоўскага цара Аляксея Міхайлавіча герб Чарнігава ўпершыню прадстаўлены ў выглядзе чорнага аднагаловага арла з крыжом праз плячо, аднак ажно да кан. XVIII ст. мескі магістрат працягваў карыстацца гербам часоў Рэчы Паспалітай.^[3]
1700: заснаваньне Чарнігаўскага Калегіюму, аднаго з галоўных асяродкаў асьветы і навукі Гетманшчыны.
1808: цэнтар Чарнігаўскай губэрні.
1917: увайшоў у склад Украінскай Народнай Рэспублікі.
1919: у складзе УССР.
1932: цэнтар вобласьці.
2006: на сьвята заступніцы Беларусі Эўфрасіньні Полацкай, дзякуючы імкненьням сьвятароў Украінскае Праваслаўнае Царквы Кіеўскага патрыярхату, у Чарнігаве адбылося першае набажэнства на беларускай мове.^[4]

2022: на цяперашні момант — адзін з найбольш разбураных гарадоў Украіны пасьля поўнамаштабнага ўварваньня Расейскай Фэдэрацыі ва Ўкраіну (існуе шэраг яшчэ больш разбураных населеных пунктаў, напрыклад, на ўсходзе Ўкраіны)^[5]^[6].

XVIII стагодзьдзе: 1765 год — 1 830 чал. (915 мужчынаў і 915 жанчын).^[7]
XIX стагодзьдзе: 1801 год — 4 тыс. чал.; 1844 год — 12 тыс. чал.; 1897 год — 27 006 (13 127 мужчынаў і 13 879 жанчын)
XX стагодзьдзе: 1913 год — 35 тыс. чал.; 1939 год — 69 тыс. чал.; 1959 год — 90 тыс. чал.; 1970 год — 159 тыс. чал.; 1977 год — 233 тыс. чал.^[8]; 1991 год — 306 тыс. чал.^[9]
XXI стагодзьдзе: 2001 год — 304 994 чал.; 2006 год — 299 609 чал.; 2009 год — 299 989 чал.

Больш інфармацыі украінская мова, расейская ...

Насельніцтва па роднай мове (2001)
украінская мова	расейская	беларуская
74,01%	24,50%	0,29%

Закрыць

Прадпрыемствы хімічнай, харчовай, лёгкай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай прамысловасьці.

Музэі: гістарычны, мастацкі, літаратурна-мэмарыяльны М. Кацюбінскага. У месьце знаходзіцца шэраг помнікаў архітэктуры.

Княскага часу:
- Спаса-Праабражэнскі сабор (XI ст.)
- Царква Сьвв. Барыса і Глеба (XII ст.)
- Царква Сьв. Прарока Ільлі (XII ст.)
- Царква Ўсьпеньня Прасьв. Багародзіцы (XII ст.)
- Елецкі Ўсьпенскі манастыр (XII ст.)
- Царква Сьв. Параскевы Пятніцы
XVII—XX стст:
- Калегіюм (1702)
- Палкавая канцылярыя — камяніца Лізагуба (кан. XVIII ст.)
- Царква Траецкага Ільлінскага манастыра (1679—1689)
- Будынак тэатру (1958)