Тунэль

Тунэ́ль (ад анг. tunnel) — гарызантальнае ці нахільнае падземнае ненатуральнае збудаваньне, прызначанае для транспарту, пропуску вады, разьмяшчэньня камунікацыяў ды іншых мэтаў. Даўжыня тунэлю звычайна значна перавышае яго папярочныя памеры^[1].

Тунэль на ўваходзе на станцыю мэтро Мэтрабудаўнікоў імя Вашчанкі ў Харкаве.

Паводле прызначэньня тунэлі дзеляць на пяць асноўных групаў:

• На шляхах зносінаў — тунэлі мэтрапалітэнаў, чыгуначныя, аўтадарожныя, суднаходныя, пешаходныя, а таксама для некалькіх групаў транспарту.
• Гідратэхнічныя, прызначаныя для перасоўваньня вялікіх аб’ёмаў вады (тунэлі гідраэлектрастанцыяў; тунэлі водазабесьпячэньня, што падаюць ваду для населеных пунктаў; ірыгацыйныя і меліярацыйныя).
• Камунальныя — вадаводныя й каналізацыйныя тунэлі, калектары гарадзкіх падземных сетак, складзеныя ў трубы падземныя рэкі.
• Горнапрамысловыя, абслуговыя прадпрыемствы, што здабываюць карысныя выкапні.
• Адмысловыя — абаронныя збудаваньні, электрастанцыі, гаражы.

Спосабы будаўніцтва

Выбар спосабу й тэхналёгіі будаваньня вызначаецца тыпам тунэля, яго памерамі, канструктыўнымі асаблівасьцямі, а таксама горадабудаўнічымі, тапаграфічнымі й інжынерна-геалягічнымі ўмовамі раёна будаваньня. ^{[2], [3]}

Адкрыты

Ужываюцца, як правіла, для ўзьвядзеньня тунэляў неглыбокага заляганьня, а пры выкарыстаньні патрабуюць абавязковага перакладаньня дарог і камунікацый, зьмешчаных над тунэлем.

Мэтад складаецца ў збудаваньні катлавана, экскавацыі зь яго грунту, будове аправы ды зваротным засыпаньні грунтам. Катлаван пры гэтым у сьціснутых умовах майструецца як правіла з ужываньнем тэхналогій палевых ці траншэйных «сьцен у грунце», паляў з закладкай, грунт-цэмэнтавых паляў і інш.

Закрытыя

Закрытыя мэтады будаўніцтва тунэляў ужываюцца як для будаўніцтва тунэляў глыбокага (>20 м), гэтак і дробнага заляганьня. У залежнасьці ад таго, у якой пародзе зьмешчаны тунэль, абіраюць тую ці іншую тэхналёгію будаўніцтва. Да найболей распаўсюджаных закрытых спосабаў адносяць:

• Горны спосаб.
• Праходніцкія працы з выкарыстаннем тунэлепракладных комплексаў ды шчытоў.

Адмысловыя

Пры збудаваньні тунэляў у складаных інжынерных умовах выкарыстоўваюць розныя адмысловыя мэтады:

• Вадапаніжэнне й дрэнаж.
• Ін’екцыйнае замацаванне ды ўмацаванне грунтоў па струменевай тэхналогіі.
• Спосаб працісканьня аправы.
• Збудаваньне тунэляў пад абаронай апераджальных экранаў ды мацаваньняў.
• Замарожваньне грунтоў.
• Кесонны спосаб з ужываньнем сьціснутага паветра.
• Апусканьне сэкцый пад ваду.

Крыніцы

1. Храпов В. Г. и др. Тоннели и метрополитены. — М: Транспорт, 1989. — 389 с.
2. ТКП 45-3.03-238-2011 Тунелі і метрапалітэны. Правілы ўстройвання
3. ТКП 45-3.03-115-2008 Метрапалітэны. Будаўнічыя нормы праектавання