![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/%25D7%25A4%25D7%2590%25D7%25A8%25D7%25A7_%25D7%2594%25D7%259B%25D7%25A8%25D7%259E%25D7%259C_4_-_%25D7%2592%25D7%25A0%25D7%2599%25D7%259D_%25D7%259C%25D7%2590%25D7%2595%25D7%259E%25D7%2599%25D7%2599%25D7%259D_%25D7%2591%25D7%25A6%25D7%25A4%25D7%2595%25D7%259F_%25D7%2594%25D7%2590%25D7%25A8%25D7%25A5_-_%25D7%2590%25D7%25AA%25D7%25A8%25D7%2599_%25D7%259E%25D7%2595%25D7%25A8%25D7%25A9%25D7%25AA_2016_%252826%2529.jpg/640px-%25D7%25A4%25D7%2590%25D7%25A8%25D7%25A7_%25D7%2594%25D7%259B%25D7%25A8%25D7%259E%25D7%259C_4_-_%25D7%2592%25D7%25A0%25D7%2599%25D7%259D_%25D7%259C%25D7%2590%25D7%2595%25D7%259E%25D7%2599%25D7%2599%25D7%259D_%25D7%2591%25D7%25A6%25D7%25A4%25D7%2595%25D7%259F_%25D7%2594%25D7%2590%25D7%25A8%25D7%25A5_-_%25D7%2590%25D7%25AA%25D7%25A8%25D7%2599_%25D7%259E%25D7%2595%25D7%25A8%25D7%25A9%25D7%25AA_2016_%252826%2529.jpg&w=640&q=50)
Глеба
верхні ўрадлівы слой зямлі / From Wikipedia, the free encyclopedia
Глеба — прыроднае ўтварэньне, якое складаецца з генэтычна зьвязаных гарызонтаў, якія фармуюцца ў выніку пераўтварэньня павярхоўных пластоў літасфэры пад узьдзеяньнем вады, паветра і жывых арганізмаў. Гэтыя павярхоўныя пласты літасфэры называюцца глебаўтваральнай пародаю. Склад глебаўтваральнай пароды – пясчаны, супясчаны, сугліністы, гліністы, тарфяны – вызначае многія ўласьцівасьці глебы.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/%D7%A4%D7%90%D7%A8%D7%A7_%D7%94%D7%9B%D7%A8%D7%9E%D7%9C_4_-_%D7%92%D7%A0%D7%99%D7%9D_%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%A6%D7%A4%D7%95%D7%9F_%D7%94%D7%90%D7%A8%D7%A5_-_%D7%90%D7%AA%D7%A8%D7%99_%D7%9E%D7%95%D7%A8%D7%A9%D7%AA_2016_%2826%29.jpg/640px-%D7%A4%D7%90%D7%A8%D7%A7_%D7%94%D7%9B%D7%A8%D7%9E%D7%9C_4_-_%D7%92%D7%A0%D7%99%D7%9D_%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%A6%D7%A4%D7%95%D7%9F_%D7%94%D7%90%D7%A8%D7%A5_-_%D7%90%D7%AA%D7%A8%D7%99_%D7%9E%D7%95%D7%A8%D7%A9%D7%AA_2016_%2826%29.jpg)
Працэс утварэньня глебы з глебаўтваральнай пароды называецца глебаўтваральным працэсам. Асноўнымі такімі працэсамі на Беларусі зьяўляюцца падзолісты, дзярновы, балотны і бураземны.
Падзолісты працэс патрабуе кіслага асяродзьдзя глебы і дастатковай колькасьці ападкаў. Характэрны для лясной зоны Эўропы, асабліва для яловых лясоў. У гэтых умовах шмат няўстойлівых мінэралаў разбураецца, а прадукты іх распаду зь верхняй часткі глебы вымываюцца ўніз. У выніку адразу пад верхнім гумусавым слоем фармуецца бялёсы гарызонт, складзены большай часткай з крэменязёму.
Дзярновы працэс патрабуе шчыльнага травянога покрыва, можа таксама адбывацца ў лясох на карбанатных пародах. Пры гэтым падчас раскладаньня арганічнага рэчыва утвараюцца нерастваральныя ў вадзе солі гумінавых кісьлін – гуматы. Яны спрыяюць назапашваньню ў глебе спажыўных рэчываў і ўтварэньню зярніста-камякаватай структуры глебы. Рэакцыя асяродзьдзя захоўваецца блізкай да нэйтральнай.
Балотны працэс адбываецца, калі вільгаці замнога, а кіслароду замала. Жалеза пераходзіць з трохвалентнай формы ў двухвалентную, а раскладаньне арганічнага рэчыва ажыцьцяўляецца анаэробнымі бактэрыямі. У скрайніх формах працэс вядзе да ўтварэньня магутнага тарфянога гарызонту.
Бураземны працэс найбольш характэрны для шыракалістых лясоў. Прыводзіць да назапашваньня ў верхняй частцы глебы калоідна-гліністых фракцый, узбагачаных кальцыем, магніем і жалезам.
Глеба складаецца з цьвёрдай, вадкай (глебавы раствор), газападобнай і жывой (фаўна і флёра) частак. Найважнейшай прыкметай глебы зьяўляецца ўрадлівасьць.
Геаграфічнае распаўсюджваньне глебаў на раўнінах падпарадкаванае закону шыротнай занальнасьці, а ў горах — вышыннай паяснасьці. Разам з тым у разьмеркаваньні глебавага полагу праяўляюцца вызначаныя рысы інтразанальнасьці і азанальнасьці.
У сельскай гаспадарцы глеба — асноўны сродак вытворчасьці і найважнейшы аб'ект працы.
На глебавай мапе Беларусі вылучана 27 асноўных відаў глебы.[1]