Царква Сьвятой Тройцы (Чорная)

Царква Сьвятой Тройцы — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Віцебску. Знаходзілася на Пескаваціку, на рагу Траецкай і Стараўланаўскай вуліцаў^[a]. Дзеля адрозьненьня ад Траецкай царквы Маркава манастыра мела назву «Чорная». Твор традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры. Існавала да 1928 году.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Царква Сьвятой Тройцы.

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятой Тройцы
Траецкая царква, да 1918 г.
Краіна	Беларусь
Места	Віцебск
Каардынаты	55°12′32.4″ пн. ш. 30°11′47.6″ у. д.
Канфэсія	праваслаўе
Дата скасаваньня	1927
Царква Сьвятой Тройцы на мапе Беларусі Царква Сьвятой Тройцы
Царква Сьвятой Тройцы на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Плян царквы, 1893 г.

Драўляная Траецкая царква ў Віцебску ўпамінаецца ў інвэнтары 1618 году. У 1761 годзе з фундацыі кашталяна троцкага Тадэвуша Агінскага на месцы старой царквы збудавалі новую. Царква належала цэху цаніньнікаў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Віцебск апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, царква працягвала дзеяць як уніяцкая. Па гвалтоўнай ліквідацыі Грэцка-каталіцкай (Уніяцкай) царквы ў 1839 годзе расейскія ўлады адабралі будынак царквы ў Сьвятога Пасаду і перадалі яго Ўрадаваму сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царкве).

Царква не рамантавалася і да 1920-х гадоў струхнела.

Найноўшы час

У 1927 годзе абрынуўся дах, што азначала страту помніка.

Архітэктура

Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры, у традыцыях Віцебскай школы дойлідзтва. 5-зрубная царква мела крыжова-цэнтрычную кампазыцыю. Цэнтральны 8-гранны зруб завяршаўся сьветлавым васьмерыком пад пакатым шатром, які пераходзіў у невялікі купал-баню. 4 прастакутныя ў пляне зрубы, арыентаваныя ў бакі сьвету, накрываліся 2-схільнымі дахамі з трыкутнымі франтонамі на тарцах. Усе зрубы мелі моцна выцягнутыя вэртыкальныя прапорцыі, аднолькавую вышыню і агульны карніз^[1].

Да царквы далучалася вялікая шматгранная ў пляне абходная галерэя, 2-ярусная званіца з пакатым шатром пры ўваходзе (з захаду) і невялікія прыбудовы рызьніц на бакох алтарнага зруба (з усходу). Сьцены мелі вэртыкальную шалёўку.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  Д. Струкаў, 1864—1867 гг.
• 
  А. Паўлінаў, 1893 г.
• 
  Э. Лісіцкі, 1910 г.
• 
  З Пагоняй, 1911 г.

• 
  Д. Якерсон, 1920-я гг.
• 
  С. Юдовін, 1926 г.
• 
  Я. Мінін, 1928 г.
• 
  Я. Мінін, 1928 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1893 г.
• 
  1893 г.
• 
  1893 г.
• 
  1900 г.

• 
  1913 г.
• 
  Л. Нікольскі, 1915 г.
• 
  Л. Нікольскі, 1915 г.
• 
  Л. Нікольскі, 1915 г.

• 
  1915 г.
• 
  2 красавіка 1927 г.
• 
  2 красавіка 1927 г.
• 
  2 красавіка 1927 г.

Заўвагі

1. Цяпер насупраць 22-й школы

Крыніцы

1. Страчаная спадчына. — Менск, 2003.

Літаратура

• Страчаная спадчына / Т. Габрусь, А. Кулагін, Ю. Чантурыя, М. Ткачоў: Уклад. Т. Габрусь. — Менск: Беларусь, 2003. — 351 с.: іл. ISBN 985-01-0415-5.

Вонкавыя спасылкі

• Царква Сьвятой Тройцы (Чорная) у Віцебску, Radzima.org