Рускі Горад (Вільня)

Ру́скі Го́рад — гістарычная мясцовасьць у цэнтры Вільні, у Старым Месьце. Паўночная мяжа мясцовасьці праходзіць Бэрнардынскай вуліцай, заходняя — Замкавай і Вялікай вуліцамі.

Грамата Жыгімонта I (1432 г.) «Віленскім месьцічам веры рымскае і рускім, што суць рускае веры» — сьведчаньне разуменьня пад «рускімі» ліцьвінаў рускай веры^[1]

Плян Рускага Гораду, 1672 г.

Назву Рускага Гораду зьвязваюць з гістарычнымі русінамі. Ад яе ўтварылася назва Рускай вуліцы.

Гісторыя

Рускі Горад (лац. Civitas Ruthenica) у Вільні ўпершыню ўпамінаецца ў 1383 годзе як частка пасаду на ўсход ад пазьнейшых Замкавай і Вялікай вуліцаў.

Доўгі час Віленская меская рада складалася з 12 бурмістраў і 24 райцаў, якія традыцыйна пораўну падзяляліся на «лавіцу рускую» і «лавіцу рымскую» (то бок праваслаўных, па Берасьцейскай уніі таксама званых грэка-каталікамі, і рыма-каталікоў). Захавалася грамата вялікага князя Жыгімонта I ад 27 верасьня 1432 году месьцічам Віленскім^[2]:

	В. князь літоўскі Жыгімонт, жадаючы «месту сваяму Вільні быцьцё лепшае ўчыніці, даруе Віленскім месьцічам веры рымскае і рускім, што суць рускае веры, і ўсяму паспольству места Віленскага нямецкае права

Да канца XVIII ст. Рускі Горад быў юрыдыкай праваслаўных (уніяцкіх) мітрапалітаў (Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія)^[3].

У 2005 годзе на ўскраіне Рускага Гораду летувіскія археолягі знайшлі хрысьціянскія могілкі, якія датуюцца другой паловай ХІІІ — першай паловай ХІV стагодзьдзя (яшчэ да Крэўскай уніі). Гісторык Алег Дзярновіч зьвяртае ўвагу на тое, што гэтыя могілкі даволі масавыя і існавалі доўгі час: пахаваньні там маюць некалькі пластоў — адно над другім. Ёсьць падставы меркаваць, што гэта пахаваньні людзей усходнехрысьціянскай традыцыі. Адпаведна, усходнехрысьціянскае насельніцтва было ў Вільні ад самых пачаткаў існаваньня гэтага месца як гораду, як паселішча раньнегарадзкога тыпу^[4].

Галерэя

• «Рускія» (праваслаўныя і грэцка-каталіцкія) цэрквы Вільні
• 
  Прачысьценская, 1809 г.
• 
  Прачысьценская ў XVII ст. (перамалёўка расейскага мастака І. Трутнева, 1870 г.)
• 
  Пятніцкая, 1807 г.
• 
  Мікольская

• 
  Траецкая, 1863 г.
• 
  Духаўская, 1834 г.
• 
  Уваскрасенская, 1870 г.
• 
  Спаская, 1874 г.

Глядзіце таксама

• Рускі пасад (Віцебск)
• Руская Слабада (Вяліж)

Крыніцы

1. Чаропка В. Гісторыя нашага імя: Гіст. даслед. — Менск, 1995. С. 57.
2. Сборник палеографических снимков с древних грамот и актов, хранящихся в Виленском центральном архиве и Виленской публичной библиотеке 1432—1548 гг. — Вильна, 1884.
3. Пазднякоў В. Вільня // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 441.
4. Сяргей Абламейка, Хто і чаму разьбеларушвае спадчыну Вільні. Алег Дзярновіч пра беларускіх «ліцьвіноў» і ўкраінска-літоўскі хаўрус, Радыё Свабода, 24 кастрычніка 2019 г.

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4