From Wikipedia, the free encyclopedia
Мацей Мяхоўскі (таксама Мацей зь Мехава або Мехавіта, сапраўднае імя Мацей Карпіга; лац. Mathias de Miechow, польск. Maciej Miechowita, Maciej Karpiga z Miechowa; каля 1457, Мехаў каля Кракава — 8 верасьня 1523) — польскі гісторык, географ, прафэсар мэдыцыны, астроляг.
Мацей Мяхоўскі | |
| па-польску: Maciej Miechowita | |
 | |
| Дата нараджэньня | 1457 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | |
| Дата сьмерці | 18 верасьня 1523 |
| Месца сьмерці | |
| Месца пахаваньня | |
| Месца вучобы | |
| Занятак | географ, гісторык, астроляг |
| Месца працы | |
Атрымаў найбольшую вядомасьць як аўтар працаў «Хроніка палякаў» і «Трактат пра дзьве Сарматыі». Восем разоў абіраўся рэктарам Кракаўскай акадэміі, абавязанай, як лічыцца, яму сваім росквітам.
З радзіны мешчаніна. З 1474 году навучаўся ў Кракаўскай акадэміі, у 1476 годзе стаў бакаляўрам, у 1479 годзе — магістрам вольных мастацтваў. З 1483 году працягваў навучаньне ў Італіі, дзе ў 1486 або 1487 годзе атрымаў ступень доктара мэдыцыны. З 1500 году прафэсар мэдыцыны Кракаўскай акадэміі, да 1519 году восем разоў абіраўся яе рэктарам[1].
У 1519 годзе выдаў «Хроніку палякаў». Неўзабаве ўвесь арыгінальны тыраж канфіскавалі на загадам кароннага канцлера Яна Ласкага, у выніку чаго частку старонак замянілі на новыя, адрэдагаваныя самім канцлерам (зьмены тычыліся шлюбу Ягайлы з Софʼяй Гальшанскай, элекцыі Яна Ольбрахта і яго валоскай выправы 1497 годзе, панаваньня Аляксандра і пэўных іншых падзеяў). У гэтай працы ўвёў паняцьці пра нараджэньне і пачатках плямёнаў і народаў, славянскай супольнасьці, адводзіў Польшчы цэнтральнае месца ў славянскім сьвеце. Выказаў гіпотэзу пра аўтахтоннасьць славянаў і лякалізаваў іх прарадзіму ў Псарах. Цікавіўся галоўным парадкам усходняй праблематыкай, шмат увагі аддаваў падзеям у Вялікім Княстве Літоўскім, апісаў усе палітычныя акцыі ВКЛ. Крытыкаваў эканамічныя супярэчнасьці ў княстве, якія прыводзілі да падзелу грамадзтва на два пласты — сялянства і магнатаў.
У «Трактаце пра дзьве Сарматыі» ўпершыню зьвярнуў увагу на этнаграфічныя асаблівасьці Русі, Літвы і Жамойці. Упамінаў легенду пра паходжаньне ліцьвінаў ад рымлянаў (Палямонавічаў). Паўтарыў зьвесткі Яна Длугаша, нібы ў былыя часы русіны лічылі літву народам цёмным, вартым пагарды, жабрацкім, таму кіеўскія князі бралі зь іх даніну ў знак падданства толькі дубовай карой і скуранымі пасамі. Зь іншага боку, частку Русі, якая належала да Каралеўства Польскага, апісваў як багатую і прыгожую краіну[2]. Засьведчыў Літву як адну з гістарычных назваў усёй сучаснай Беларусі разам зь Вільняй[3]. Пакінуў наступнае сьведчаньне пра Жамойць і жамойтаў[4]:
Жамойць — паўночная і марозная краіна, мяжуе зь Літвой, Інфлянтамі і Прусіяй… Там зусім не будуюць хатаў або прыстойных будынкаў, а ставяць толькі буданы зь бярвеньня і саломы, падоўжаныя, расьцягнутыя пасярэдзіне і звужаныя на канцах. Параўнальна шырокая ўнізе, такая пабудова, паступова пры надбудаваньні звужваецца і пачынае нагадваць дно [перакінутай] лодкі або шалом. На верхавіне робіцца адно акно, якое дае сьвятло зьверху, а пад ім ачаг — дзеля гатаваньня ежы, а таксама дзеля абароны ад холаду, у якім дранцвее гэтая краіна большую частку году. У такой хаце яны жывуць з жонкамі, дзецьмі, рабамі, рабынямі, быдлам дробным і ўючным, хлебам і ўсякім начыньнем.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
