Краснае

Кра́снае^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Вушы. Цэнтар сельсавету Маладэчанскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 2868 чалавек. Знаходзіцца за 16 км на паўднёвы ўсход ад Маладэчна, на аўтамабільнай дарозе Менск — Маладэчна. Чыгуначная станцыя Вуша на лініі Менск — Маладэчна.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Краснае (неадназначнасьць).

Краснае лац. Krasnaje
Від на вёску з пагорка на ўсходзе
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Маладэчанскі
Сельсавет:	Красьненскі
Вышыня:	184 м н. у. м.
Насельніцтва:	2868 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1773
Паштовы індэкс:	222330
СААТА:	6238817061
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	54°15′0″ пн. ш. 27°3′0″ у. д.
Краснае на мапе Беларусі ± Краснае Краснае
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Краснае — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны.

Назва

Тапонім Краснае ўтварыўся ад адпаведнага прыметніка, сынонімам якога ёсьць слова прыгожы.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Краснае (пад назвай Краснае Сяло) упамінаецца ў 2-й палове XV стагодзьдзя як уладаньне вялікіх князёў. У 1486 годзе паселішча атрымала статус мястэчка. Да 1500 году вялікі князь Аляксандар заснаваў тут касьцёл.

У канцы XV — 1-й палове XVI стагодзьдзяў Краснае стала цэнтрам павету. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў мястэчка як цэнтар староства ўвайшло ў склад Менскага павету Менскага ваяводзтва. На 1765 год тут было 58 двароў, касьцёл, карчма.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Краснае апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Вялейскім павеце. На 1866 год у мястэчку было 60 двароў. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Красным было 152 двары, дзеяла царква, працавалі 2 школы, расейская народная вучэльня, пошта, фэльчарскі пункт, 22 крамы і 8 корчмаў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Краснае занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Краснае абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яно ўвайшло ў склад Беларускай ССР. Паводле Рыскай мірнай дамовы 1921 году Краснае апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Маладэчанскага павету Віленскага ваяводзтва. Мястэчка было сядзібай гарнізону батальёну КАП «Краснае».

У 1939 годзе Краснае ўвайшло ў БССР, дзе ў 1940 годзе атрымала афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу. У Другую сусьветную вайну з 25 чэрвеня 1941 да 4 ліпеня 1944 году мястэчка знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. У 1954 годзе статус Краснага панізілі да вёскі. На 1972 год тут было 611 двары, на 1997 год — 1216, на 1998 год — 1216. У 2000-я гады вёска атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Сядзіба, каля 1900 г.
• 
  Царква-мураўёўка, каля 1900 г.
• 
  Рынак, 1902 г.
• 
  Агульны выгляд, 1916 г.

• 
  Плябанія, 1909 г.
• 
  Касьцёл, 1 траўня 1917 г.
• 
  Станцыя Вуша, 1918 г.
• 
  Народны дом, 1934 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1866 год — 172 чал.^[2]; 1897 год — 1019 чал.
• XX стагодзьдзе: 1921 год — 1012 чал.^[3]; 1972 год — 2989 чал.; 1997 год — 3283 чал.^[4]; 1998 год — 3273 чал.^[5]; 1999 год — 3181 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 2868 чал.

Інфраструктура

У Красным працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Забудова

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назва	Гістарычная назва
1 траўня вуліца	Маладэчанская вуліца
17 верасьня вуліца	Радашкавіцкая вуліца
Савецкая вуліца	Ільлянская вуліца
Бяз назвы	Рынак пляц

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Гарадзішча
• Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (1908—1912)
• Могілкі: каталіцкія, юдэйскія
• Царква Покрыва Багародзіцы (1889; мураўёўка)

Галерэя

• Краявіды Краснага
• 
  Касьцёл
• 
  Касьцёл, інтэр’ер
• 
  Царква-мураўёўка
• 
  Гарадзішча

Крыніцы

1. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 283
2. Słownik geograficzny... T. IV. — Warszawa, 1893. S. 624.
3. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część II. Ziemia Wileńska. Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
4. Шаблюк В. Краснае // ЭГБ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 250.
5. БЭ. — Мн.: 1999 Т. 8. С. 458.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — ISBN 985-11-0144-3
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883.

Вонкавыя спасылкі

• Краснае, Radzima.org
• Krasne, miasteczko, powiat wilejski, gmina Krasnesioło // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883. — S. 624