Жан-Франсуа Шампальён

Жан-Франсуа́ Шампальён (па-француску: Jean-François Champollion; 23 сьнежня 1790 — 4 сакавіка 1832) — францускі гісторык-арыенталіст і лінгвіст, заснавальнік эгіпталёгіі.

Жан-Франсуа Шампальён
Jean-François Champollion
Жан-Франсуа Шампальён. Партрэт працы Леона Канье (1831)
Дата нараджэньня	23 сьнежня 1790(1790-12-23)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня	Фіжак
Дата сьмерці	4 сакавіка 1832(1832-03-04)[1][2][3][…] (41 год)
Месца сьмерці	Парыж
Прычына сьмерці	спыненьне сэрца[d] і інсульт
Месца пахаваньня	Пэр-Ляшэз Grave of Champollion[d]
Месца вучобы	Грэнобльская акадэмія
Занятак	егіптолаг
Навуковая сфэра	гісторыя, лінгвістыка, археалёгія
Месца працы	Калеж дэ Франс[4] Грэнобльскі ўнівэрсытэт[d]
Вядомы як	заснавальнік эгіпталёгіі, які здолеў расшыфраваць эгіпецкія герогліфы
Сябра ў	Société Asiatique[d], Акадэмія надпісаў і прыгожай пісьменнасьці[d][5][6], Нямецкі археалягічны інстытут[d], Нідэрляндзкая каралеўская акадэмія навук[d], Расейская акадэмія навук, Каралеўская акадэмія славеснасці, гісторыі і антыкварыяту[d], Турынская акадэмія навук[d][7], Académie delphinale[d][8] і Акадэмія прыгожых мастацтваў[d]
Навуковы кіраўнік	Антуан-Ісаак Сыльвэстар дэ Сасі[d]
Вучні	Франчэска Сальваліні[d] і Карл Рыхард Лепсыюс[d]
Бацька	Jacques Champollion[d]
Узнагароды	Ордэн сьвятога Джузэпэ
Подпіс
Жан-Франсуа Шампальён у Вікісховішчы

Дзякуючы праведзенай ім расшыфроўцы тэксту Разэцкага каменя 14 верасьня 1822 зрабілася магчымым чытаньне эгіпецкіх герогліфаў і далейшае разьвіцьцё эгіпталёгіі як навукі.

Жыцьцяпіс

Вучыўся ў Школе ўсходніх моваў у Калеж дэ Франс (1807—1809). 3 1809 выкладаў ва ўнівэрсытэце Грэноблю (з 1818 прафэсар). Быў сябрам Францускага геаграфічнага таварыства.

Пасьля шматгадовай працы над дэшыфроўкай эгіпецкіх герогліфаў у 1822 прачытаў надпіс на Разэцкім камені; распрацаваў прынцыпы дэшыфроўкі і вызначыў пасьлядоўнасьць разьвіцьця эгіпецкага герагліфічнага пісьма (герагліфічнае, гератычнае, дэматычнае). У 1824—1826 вывучаў эгіпецкія помнікі ў музэях Італіі, потым працаваў захавальнікам Эгіпецкага музэю ў Люўры. У 1828—1830 кіраваў экспэдыцыяй у Эгіпет, сабраў і скапіяваў шмат эгіпецкіх тэкстаў, помнікаў і выяваў. У 1831 узначаліў першую ў сьвеце катэдру эгіпталёгіі ў Калеж дэ Франс. Склаў першыя граматыку і слоўнік старажытнаэгіпецкай мовы.

Глядзіце таксама

• Эгіпецкія герогліфы
• Копцкая мова