Дарагабуж
From Wikipedia, the free encyclopedia
Дарагабу́ж — места ў Расеі, на рацэ Дняпры. Адміністрацыйны цэнтар Дарагабускага раёну Смаленскай вобласьці. Насельніцтва на 2017 год — 9966 чалавек. Знаходзіцца за 125 км на ўсход ад Смаленску; чыгуначная лінія злучае места з станцыяй Сафонава.
| Дарагабуж лац. Darahabuž | |||||
 Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла | |||||
| |||||
| Першыя згадкі: | 1150 | ||||
| Магдэбурскае права: | 1625 | ||||
| Краіна: | Расея | ||||
| Суб’ект фэдэрацыі: | Смаленская вобласьць | ||||
| Муніцыпальны раён: | Дарагабускі | ||||
| Плошча: | 10 км² | ||||
| Вышыня: | 210 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва (2009) | |||||
| колькасьць: | 11 160 чал. | ||||
| шчыльнасьць: | 1116 чал./км² | ||||
| Часавы пас: | UTC+3 | ||||
| Тэлефонны код: | +7 48144 | ||||
| Паштовы індэкс: | 215710, 215713 | ||||
| Нумарны знак: | 67 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°55′12″ пн. ш. 33°18′28″ у. д. | ||||
Дарагабуж на мапе Расеі  Дарагабуж | |||||
| Галерэя здымкаў у Вікісховішчы | |||||
_(1780).png)
.svg)
Дарагабуж — магдэбурскае места гістарычнай Смаленшчыны, на этнічнай тэрыторыі беларусаў.
Гісторыя
.jpg)
Раньнія часы
Першы пісьмовы ўпамін пра Дарагабуж зьмяшчаецца ў грамаце смаленскага князя Расьціслава Мсьціславіча і датуецца 1150 годам.
У 1300 годзе Дарагабуж, відаць, уваходзіў у склад Вяземскага княства (калі смаленскі князь Аляксандар Глебавіч узяў Дарагабуж у аблогу, на дапамогу месту прышоў вяземскі князь Андрэй Міхайлавіч)[1]. У 1345 годзе вяземскі і дарагабускі князь Фёдар Сьвятаславіч выдаў сваю дачку за маскоўскага князя Сямёна Гордага, пакінуў свае ўладаньні і атрымаў вотчыну ў Волаку Ламскім[1].
Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Маскоўскай дзяржавай
.jpg)
У 1404 годзе Дарагабуж разам з навакольнымі землямі далучыўся да Вялікага Княства Літоўскага[2]. У 1480-я гады ён упамінаецца як цэнтар намесьніцтва (намесьнікамі дарагабускімі былі Ц. Масальскі, Ф. Адоеўскі). У 1499 годзе каля Дарагабужу ў маскоўскі палон трапілі князь Канстантын Астроскі, намесьнік смаленскі Станіслаў, маршалкі Асьціковіч і Літавор Храптовіч, князі Друцкі, Масальскі і іншыя.
Пад 1500 годам у літоўскіх (беларускіх) летапісах упамінаецца князь Сямён Іванавіч, які ў «ізмені целование крыжа» (прысягу) з Дарагабужам і «предается Москве»; менавіта тут маскоўскі гаспадар Васіль Іванавіч атрымаў сумную для яго вестку пра перамогу свайго былога вязьня князя К. Астроскага пад Воршай. У 1503 годзе места апынулася ў складзе Маскоўскай дзяржавы[2]. У 1508 годзе войскі Вялікага Княства Літоўскага на чале з гетманам С. Кішкам занялі Дарагабуж, аднак паводле ўмоваў міру места засталося за Масквой.
У пачатку ХVІІ ст. Дарагабуж вярнуўся ў склад Вялікага Княства Літоўскага, што пацьвердзілі адпаведныя мірныя дамовы 1618 і 1634 гадоў. У 1610 годзе места стала цэнтрам староства ў Смаленскім павеце Смаленскага ваяводзтва. 28 траўня 1625 году кароль і вялікі князь Жыгімонт Ваза надаў Дарагабужу Магдэбурскае права і герб «у блакітным полі вобраз Панны Марыі»[3]. На 1650 год тут было 184 двары, працавалі гасьціны двор і 3 млыны. З пачаткам вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай у 1654 годзе места захапілі маскоўскія войскі.
Пад уладай Маскоўскай дзяржавы і Расейскай імпэрыі
Згодна з Андрусаўскім замірэньнем 1667 году Дарагабуж апынуўся ў складзе Маскоўскай дзяржавы. У 1708 годзе ён стаў цэнтрам павету Смаленскай губэрні. У 1780 годзе ўлады даравалі месту новы расейскі герб.
У час вайны 1812 году 25 жніўня Дарагабуж занялі францускія войскі пад камандай маршала Нея, якія кантралявалі яго да 7 лістапада. У выніку ваенных дзеяньняў места страціла 667 будынкаў.
Паводле афіцыйных зьвестак за 1866 год, беларусы складалі 65,99% насельніцтва Дарагабускага павету, «сумесь беларусаў і расейцаў» — 29,04%[4]. У канцы ХІХ ст. у Дарабужы было 1043 драўляныя будынкі і 68 камяніцаў, дзеялі 12 цэркваў. Штогод адбывалася 4 кірмашы, дзе гандлявалі галоўным чынам пянькой, каноплямі і іншымі сельскагаспадарчымі вырабамі, існавалі невялічкія бровар, гарбарня і капніца (тапельня воску).
Найноўшы час
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Дарагабуж абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, дзе стаў цэнтрам павету («падраёну») Смаленскага раёну[5]. Аднак 16 студзеня Масква адабрала места разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У Другую сусьветную вайну з 5 кастрычніка 1941 да 1 верасьня 1943 году Дарагабуж знаходзіўся пад акупацыяй Трэцяга Райху.
- Места на старых здымках
Маскоўская вуліца
Саборны вал
Агульны выгляд
За Дняпром
Земская ўправа
Мужчынская гімназія
Жаночая гімназія
Пажарная дружына
Насельніцтва
Дэмаграфія
Інфраструктура
У Дарагабужы працуюць паліклініка і лякарня.
Эканоміка
Ільнаперапрацоўчы, сыраробны і цагельны, хлебазавод. Вытворчасьць мэблі. Лясгас, друкарня. Завод па вытворчасьці аміяку, аміячнай салетры, складаных мінэральных угнаеньняў — NPK і сухіх зьмяшаных угнаеньняў, прадукцыі неарганічнай хіміі.
- ААТ «Дарагабуж» кампаніі «Акрон».
Турыстычная інфармацыя
Славутасьці
- Вал земляны
- Капліца (1911)
- Саляны склад (XVIII ст.)
- Царква Раства Барагодзіцы (1703—1711, XIX—XX стагодзьдзі)
- Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (1835)
Страчаная спадчына
- Гасьціны двор (XVIII ст.)
- Царква Божага Яўленьня (XVIII ст.)
- Царква Казанскага абраза Маці Божай (1786)
- Царква Покрыва Багародзіцы (1778)
- Царква Прачыстай Багародзіцы (1790)
- Царква Смаленскага абраза Маці Божай (1792)
- Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.)
- Царква Сьвятога Стэфана (1807)
- Царква Сьвятога Фёдара Яраслаўскага (1776)
- Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы (1778)
- Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (1840)
Галерэя
- Краявіды Дарагабужу
Саляны склад
Помнік вайне 1812 году
Царква Сьвятых Пятра і Паўла
Царква Раства Багародзіцы
Капліца
Вязьніца
Старая камяніца
Старая камяніца
Асобы
- Васілі Сахноўскі (1886—1945) — тэатральны рэжысэр
- Іван Шкодзін (1919—1943) — першы савецкі рэкардсмэн у спартовай хадзьбе
Глядзіце таксама
Крыніцы
Літаратура
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.