Вацлаў IV

Ва́цлаў IV, (таксама Wenceslas, па-чэску: Václav, па-нямецку: Wenzel, па-італьянску: Venceslao; 1361—1419) — імпэратар Сьвятой Рымскай імпэрыі (1378—1400).

Вацлаў IV
маркграф[d] і кароль[1]
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	26 лютага 1361[2], Нюрнбэрг, Сярэдняя Франконія[d], Каралеўства Баварыя[d], Баварская акруга[d], Сьвятая Рымская імпэрыя
Памёр	16 жніўня 1419[2] (58 гадоў), Новы замак ля Кунраціцаў[d], Кунраціцы[d], Прага 4[d], Прага, Сьвятая Рымская імпэрыя
Пахаваны	Катэдра сьвятога Віта
Дынастыя	Люксэмбургі[d]
Сужэнец	Яана Баварская[d] і Соф’я Баварская[d]
Бацька	Карл IV Люксэмбурскі[3]
Маці	Ганна Сьвідніцкая[d]

Старэйшы сын імпэратара Карла IV, зь Люксембурскага дому. Заняцьце Вацлавам IV імпэрскага стальца супала з пэрыядам рэлігійнага і палітычнага неспакою ў Нямеччыне. З мэтаю заспакаеньня краіны Вацлаў на нюрнбэрскім сойме (1383) спрабаваў забараніць гарадзкія і шляхецкія саюзы, але гэта не атрымалася ні тады, ні ў 1387 г. у Мерзэбургу, толькі ў 1389 г. у Егеры быў абвешчаны земскі мір. Беспасьпяхова Вацлаў IV імкнуўся спыніць раскол каталіцкай царквы. Няўдачы ўзмацнілі прыхільнасьць Вацлава да віна і паляваньня, за якімі ён неўзабаве зусім кінуў клопаты пра кіраваньне. Запальчывы па натуры, ён часта рабіў жорсткасьці, у тым ліку ў адносінах да шляхты і духавенства; так сьвятара Яна Непамука ён загадаў кінуць у р. Вэлтаву з Праскага мосту. У 1384 г. чэская шляхта, на баку якой выступіў і брат Вацлава IV, вугорскі кароль Жыгімонт, трымала імпэратара некалькі месяцаў у палоне і вызваліла толькі па патрабаваньні нямецкіх князёў. Вацлаў спрабаваў новымі жорсткасьцямі ўзмацніць сваю ўладу, але масавае абурэньне прымусіла яго да саступак, якія значна паменшылі яго ўладу. У Нямеччыне ягоны ўплыў таксама зьнізіўся; у 1398 г. шляхта і саюзы гарадоў пазбавілі яго права ўсталёўваць падаткі. Нарэшце, у 1400 г. чатыры курфюрсты, майнцкі, кёльнскі, трырскі і пфальцкі, абвясьцілі Вацлава скінутым са стальца і на яго месца абралі Рупрэхта, курфюрста пфальцкага, які, праўда, ня ўсімі быў прызнаны. Тымчасова ў Чэхіі зноў пачаліся хваляваньні. Жыгімонт схапіў Вацлава і пратрымаў 19 месяцаў у зьняволеньні. Прыхільны да пасьлядоўнікаў Яна Гуса, Вацлаў нямала аслабіў нямецкі элемэнт у Чэхіі; у гэтым асабліва важны яго дэкрэт ад 18 студзеня 1409 г., паводле якога Праскі ўнівэрсытэт быў пераўтвораны ў чэскі, што стала прычынаю выдаленьня зь яго ўсіх нямецкіх прафэсараў і студэнтаў. Пасьля сьмерці Рупрэхта, у 1410 г., на імпэратарскі сталец быў абраны Жыгімонт, якому Вацлаў саступіў свае правы. Вацлаў дажыў да Праскага паўстаньня і пачатку гусіцкіх войнаў.

Крыніцы

1. Каталёг Нямецкай нацыянальнай бібліятэкі (ням.)
2. Wenceslas // Encyclopædia Britannica (анг.)
3. Венцеслав или Венцель (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. VI. — С. 1—2.

Літаратура

• Венцеслав или Венцель // Энц. словарь Брокгауза и Ефрона в 82 тт. и 4 доп. тт. —М.: Терра, 2001 г. — 40726 с.
  • Pelzel, «Lebensgeschichte des röm. und böhm. König W.» (Прага, 1788—90);
  • Weizsäcker, «Deutsche Reichstagsakten unter König W.» (Мюнхен, 1868—74);
  • Linder, «Geschichte des Deutschen Reich unter König W.» (Брауншвейг, 1875).