Вацлаў Гавэл

Вацлаў Гавэл (па-чэску: Václav Havel; 5 кастрычніка 1936 — 18 сьнежня 2011) — чэскі драматург, публіцыст, грамадзкі дзяяч і палітык. Апошні прэзыдэнт Чэхаславаччыны й першы прэзыдэнт Чэскай рэспублікі.

Вацлаў Гавэл
Václav Havel
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Václav Havel
Нарадзіўся	5 кастрычніка 1936 Прага, Чэхія
Памёр	18 сьнежня 2011 Hrádeček, Чэхія
Пахаваны	Вінаградзкія могілкі[d][1][2]
Бацькі	Вацлаў Марыя Гавэл[d][3] Божана Гаўлава[d][3]
Сужэнец	Вольга Гаўлава[d][4] і Дагмар Гаўлава[d][5][6]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	драматург, палітычны дзяяч
Гады творчасьці	? — 2011
Кірунак	драматургія
Жанр	драма
Мова	чэская мова[7][8]
Дэбют	1955
Значныя творы	Аўтаспын Сьвята ў садзе
Прэміі	Эўрапейская літаратурная прэмія (1968), Прэмія Эразма Ратэрдамскага (1986), Прэмія Ульфа Пальмэ (1989)
Узнагароды	прэмія Готліба Дутвайлера[d] (1990) прэмія Чына дэль Дука[d] (1997) прэмія міра імя Гандзі[d] (жнівень 2003) прэмія Эразма[d] (1986) Прэмія Франца Кафкі[d] (2010) прэмія Канкордыя[d] прэмія міру нямецкіх кнігагандляроў[d] (15 кастрычніка 1989) прэмія Уляфа Пальмэ[d] (1989) прэмія Індыры Гандзі[d] (1993) мэдаль Гёзаў[d] (1995) прэмія Чатырох свабодаў — мэдаль Свабоды[d] (1990) прэмія Свабоды[d] (2003) мэдаль Джузэпэ Моты[d] (2008) прэмія «Сьвятло праўды»[d] (2004) прэмія «Манісманія»[d] (2005) мэдаль «За службу дэмакратыі»[d] прэмія «Дэльта» за глябальнае паразуменьне[d] Амбасадар сумленьня[d] (2003) Маставая прэмія Рэгенсбургу[d] (2006) міжнародная прэмія Каталёніі[d] (1995) прэмія Фулбрайта[d] (1997) Квадрыга[d] (2009) міжнародная прэмія Сымона Балівара[d] (1990) Прэмія Сонінга[d] (1991) ганаровы доктар Дрэздэнскага тэхналягічнага ўнівэрсытэту[d] ганаровы доктар Брусэльскага свабоднага ўнівэрсытэту[d] (1991) ганаровы доктар Льескага ўнівэрсытэту[d] (2007) ганаровы доктар Бар-Іланавага ўнівэрсытэту[d] ганаровы доктар Габрэйскага ўнівэрсытэту ў Ерусаліме[d] ганаровы доктар Варшаўскага ўнівэрсытэту[d] прэмія Яраслава Сэйфэрта[d] (2008) прэмія Карла Чапэка[d] (2008) ганаровы доктар Хайфскага ўнівэрсытэту[d] прэмія 1 чэрвеня[d] (2009) ганаровы грамадзянін Пльзеню[d] (6 траўня 1990) прэмія Тэадора Гойса[d] (1993) ганаровы грамадзянін Будапэшту[d] (2013) ганаровы доктар Падуанскага ўнівэрсытэту[d] сябра Каралеўскага літаратурнага таварыства[d] Аўстрыйская дзяржаўная прэмія па эўрапейскай літаратуры (1968) ганаровы грамадзянін Прагі[d] ганаровы доктар Масарыкава ўнівэрсытэту[d] (1995) Нямецкая нацыянальная прэмія[d] (2003) прэмія „Point Alpha“[d] (2008) мэдаль сьвятога Юрыя[d] Ганаровы мэдаль Т. Г. Масарыка[d] ганаровы доктар Брусэльскага вольнага ўнівэрсытэту[d] (1990) participant in the resistance and resistance against communism[d] Нямецкая грамадзянская прэмія[d] (2000) прэмія Ойгена Когана[d] (2012) Evelyn F. Burkey Award[d] honorary doctor of the Sorbonne Nouvelle University[d] (3 чэрвеня 1992) ганаровы доктар унівэрсытэту Парыжу-Сарбоны[d] (8 жніўня 1991) Q126416281? (14 траўня 1984) Q126416301? (2009) ганаровы доктар унівэрсытэту Коменскага[d] (31 кастрычніка 1990)
Подпіс
Вацлаў Гавэл у Вікісховішчы
Афіцыйны сайт

Біяграфія

У 1951 годзе скончыў васьмігадовую школу, у 1955 годзе — вячэрнюю гімназію. Працаваў хімікам-лябарантам, вучыўся ў Чэскім політэхнічным інстытуце, служыў у войску. З 1959 году працаваў рабочым сцэны, адміністратарам у праскіх тэатрах АВС і на На Забрадлі. Актыўна ўдзельнічаў у Праскай вясне 1968 году, належаў да групы дысыдэнтаў у камуністычнай Чэхаславаччыне, быў адным з заснавальнікаў грамадзкага руху «Хартыя 77».

Тры разы сядзеў у турме за палітычныя перакананьні. Ляўрэат міжнароднай прэміі Эразма Ратэрдамскага (1986), прэміі Ульфа Пальмэ (1989).

З 29 сьнежня 1989 па 20 ліпеня 1992 — прэзыдэнт Чэха-Славацкай Фэдэратыўнай Рэспублікі. З 2 лютага 1993 па 2 лютага 2003 году — прэзыдэнт Чэскай Рэспублікі.

Памёр 18 сьнежня 2011 году ў сваім доме на паўночным усходзе ад Прагі ў выніку ўскладненьняў, выкліканых працяглай хваробай^[9][10].

Творы

• 1961 «Аўтаспын»
• 1965 «Паведамленьне»
• 1964 «Сьвята ў садзе»
• 1965 «Антыкоды» — зборнік нетрадыцыйнай паэзіі
• 1968 «Цяжка засяродзіцца»
• 1975 «Аўдыенцыя»
• 1975 «Вэрнісаж»
• 1976 «Гатэль у гарах»
• 1978 «Пратэст»
• 1978 «Дужасьць нядужых» — эсэ
• 1983 «Праблема»
• 1985 «Спакуса»
• 1987 «Рэканструкцыя»
• 1980 «Лісты да Вольгі» — кнігі пісьмаў

На беларускую мову творы В. Гаўла перакладалі Лявон Баршчэўскі («Сьвята ў садзе»), Ірына Шаблоўская («Аўдыенцыя»), Сяргей Сматрычэнка («Пратэст»). У 2014 г. у Менску выйшла кніга выбраных эсэ Гаўла «Жыцьцё ў праўдзе», перакладзеных Сяргеем і Юліяй Сматрычэнкамі з прадмовай Баршчэўскага.

Крыніцы

1. http://www.radio.cz/en/section/curraffrs/vaclav-havel-to-be-given-state-funeral-and-highest-military-honors
2. BillionGraves (анг.) — 2011.
3. https://archive.vaclavhavel-library.org/Archive/Event?&&&&eventYear=1936
4. https://archive.vaclavhavel-library.org/Archive/Event?eventYear=1964&page=2
5. https://archive.vaclavhavel-library.org/Archive/Event?eventYear=1997&&&&page=10
6. IHNed (чэс.) — Economia, 1997. — ISSN 1213-7693
7. Havel, Václav // Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
8. Havel, Václav, 1936-2011 // CONOR.SI
9. Памёр Вацлаў Гавэл // Наша Ніва, 18 сьнежня 2011 г.
10. Vaclav Havel, Czech leader and playwright, dies at 75 // BBC, 18 сьнежня 2011 г.

Вонкавыя спасылкі

• Вацлаў Гавал. Пратэст
• «Першы сьмех», прамова Вацлава Гаўла
• Вацлаў Гавэл перадае сваю прэмію газэце «Наша ніва»
• Вацлаў Гавэл — ганаровы сябра Беларускага ПЭН-цэнтру
• Зварот Вацлава Гаўла на Хартыі’97