Вязовыя

Вязовыя^[1] (Ільмы) — сямейства кветкавых расьлінаў, якое зьмяшчае 8 родаў і каля 64 відаў.^[2]

Вязовыя
Бераст — беларускі від
Клясыфікацыя
Надцарства	Эўкарыёты (Eukaryota)
Царства	Расьліны (Plantae)
Аддзел	Кветкавыя (Angiosperms)
Кляса	Двухдольныя (Eudicots)
Атрад	Ружакветныя (Rosales)
Сямейства	Вязовыя
Даччыныя таксоны
Abelicea, Ampelocera, Hemiptelea, Holoptelea, Phyllostylon, Planera, Ulmus, Zelkowa
Бінамінальная намэнклятура
Ulmaceae Mirb.
Арэал
Вязовыя на Віківідах  Вязовыя ў Вікісховішчы ITIS 19038 ·

Этымалёгія

Паходзіць ад назвы роду Ulmus — назва вяза ў старажытных рымскіх аўтараў ад кельцкай мовы, elm, olme — вяз.

Апісаньне

Прадстаўнікі гэтага сямейства — дрэвы або хмызьнякі, лісьцеападныя альбо вечназялёныя. Лісьце чарговае альбо рэдка супратыўнае, простае, суцэльнае альбо дробна зубчастае, прылісткі прысутныя. Кветкі аднаполыя, аднадомныя ці двухполыя, адзінкавыя ці ў пучках, распускаюцца звычайна рана ўвесну да распусканьня лісьця, радзей увосень. Калякветнік просты, званочкавы ці лейкападобны, 4- або, часам, 5–6-больш-менш глыбока лопасьцевы. Тычачак столькі ж, як і доляй калякветніка, ці ўдвая больш. Слупок з 2 пладалісьцікаў; завязь верхняя аднагняздовая, з 1 семязавязьзю, радзей 2-гняздовая з 2. Лычыкаў 2. Плод – аднанасенны, часта крылаты арэшак, ці касьцяніца^[3][4][5].

Сістэматыка

Сям‘я налічвае 8 родаў і звыш 64 відаў, пашыраных у абодвух паўшар'ях. У Беларусі 1 (Ulmus) род і 4 віды.^[6]

1. Abelicea — 3 віды.^[7]
2. Ampelocera Klotzsch(de). — 14 відаў.
3. Hemiptelea Planch(fr). — манатыпны род.
4. Holoptelea Planch(fr). — 2 віды.
5. Phyllostylon Benth(en). — манатыпны род.
6. Planera Gmel(de). — манатыпны род.
7. Ulmus L. — каля 30 відаў бераст, вяз, ільм.
8. Zelkowa Spach(fr). — 6 відаў дзелька.

Арэал

Чальцы сям'я шырока распаўсюджаны па паўночным умераным поясе й распаўсюджаны ў іншых месцах, за выключэньнем Аўстралазіі.^[3][4][5]

• Толькі род Ulmus мае неразарваны (суцэльны) шырокі арэал.
• Ampelocera — род дрэў трапічных лясоў з нізкіх і сярэдніх вышынь, якія сустракаюцца ад Мэксыцы да Бразыліі.
• Hemiptelea — род дрэў расьце ў Кітаі й на Карэйскім паўвостраве
• Holoptelea — род дрэў расьце ў Азіі, Афрыцы.
• Phyllostylon — род дрэў расьце ў Бразыліі.
• Planera — адзіны сучасны прадстаўнік роду плянэра — рэліктавая расьліна, што зрэдку сустракаецца ў Фларыдзе й прылеглых раёнах паўднёвага ўсходу Паўночнай Амэрыкі.
• Zelkowa — Японія, раёны Паўднёвага й Цэнтральнага Кітая, Закаўказьзе, раёны Пярэдняй Азіі – выспа Крыт.

Роды Aphananthe, Celtis, Pteroceltis і Trema, якія раней часам адносілі да Ulmaceae, цяпер адносяць да Cannabaceae.

Крыніцы

1. 1. Ulmaceae. — вязовые — вязовыя // Батаніка. Агульная і спэцыяльная = Ботаніка. Агульная і спэцыяльная. — Менск: Інбелкульт, 1924.
2. Ulmaceae . A workinglist of all plants species. (анг.)
3. Stevens, P.F. Angiosperm Phylogeny Website Праверана 22.09.2020 г.  (анг.)
4. Flora of North America. efloras.org. Праверана 22.09.2020 г.  (анг.)
5. Kew Science Plants of the World Online Праверана 22.09.2020 г.  (анг.)
6. Ulmaceae . A workinglist of all plants species.  (анг.)
7. Abelicea A workinglist of all plants species. (анг.)

Літаратура

• Вынаеў, Г. У. Бераст. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 1: Ааліты ― Гасцінец / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1983. — 574 с.: іл. С. 286.
• Казлоўская, Н. В. Бераст. // Беларуская савецкая энцыкляпэдыя. У 12 т. / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1970. — Т. 2. Афіны — Ведрыч. — 640 с. С. 298.
• Вяз. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым. — 480 с. — ISBN 985-11-0090-0 — С. 339.
• Раслінны свет: тэматычны слоўнік / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа; складальнікі: В. Дз. Астрэйка і інш. ; навуковыя рэдактары: Л. П. Кунцэвіч, А. А. Крывіцкі. — Менск: Беларуская навука, 2001. — С. 11, 14. — 653 с. — 700 ас. — ISBN 985-08-0457-2
• Деревья и кустарники СССР. Дикорастущие, культивируемые и перспективные для интродукции / ред. Соколов С. Я. и др.. — М.—Л.: Академия наек СССР, 1951. — Т. 2. Покрытосеменные. — С. 493—523. — 612 с. — 2500 ас.
• Флора БССР / Институт биологии Академии наук Белорусской ССР ; ред. : Н. А. Дорожкин. — Минск: Издательство Академии наук Белорусской ССР, 1949. — Т. 2. — С. 106—112. — 510 с. — 2000 ас.
• Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор и редактор тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.: Академия наук СССР, 1936. — Т. 5. — С. 360—373. — 762,XXVI с. — 5175 ас.

Вонкавыя спасылкі

• Вязовыя — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
• Ulmaceae . A workinglist of all plants species.
• Ulmus A workinglist of all plants species.