Чэслаў Мілаш

Чэ́слаў Мі́лаш (1911; Шэтэйні, цяпер Кейданскі раён, Ковенскі павет, рэгіён Аўкштота, Летува — 2004, Кракаў) — польскі паэт, пісьменьнік, эсэіст, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі ў галіне літаратуры (1980).

Чэслаў Мілаш
Чэслаў Мілаш у 1986 годзе
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	30 чэрвеня 1911(1911-06-30)[1][2][3][…] Шацяней[d], Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя або Шаўлі, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя[4]
Памёр	14 жніўня 2004(2004-08-14)[1][3][5][…] (93 гады) Кракаў, Польшча
Пахаваны	Крыпта заслужаных на Скалцы
Бацькі	Аляксандар Мілаш[d]
Сужэнец	Кэрал Тыгпен-Мілаш[d] і Яніна Мілаш[d]
Дзеці	Энтані Мілаш[d] і Пітэр Мілаш[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэт, дыплямат, пісьменьнік, эсэіст, перакладнік, пэдагог, прафэсар унівэрсытэту, гісторык літаратуры
Жанр	Эсэ
Мова	польская
Значныя творы	«Скуты розум» (1953)
Прэміі	Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры (1980)
Узнагароды	Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры (1980) Праведнік народаў сьвету (25 ліпеня 1989) стыпэндыя Гугенгайма[d] (1976) Нойштацкая літаратурная прэмія[d] (1978) ганаровы доктар Балёнскага ўнівэрсытэту[d] (1992) ганаровы доктар Ягелонскага ўнівэрсытэту[d] (1989) ганаровы доктар Оксфардзкага ўнівэрсытэту[d] Ніке (1998) ганаровы доктар Гарвардзкага ўнівэрсытэту[d] (1989) ганаровы доктар Унівэрсытэту Вітаўта Вялікага[d] (28 траўня 1992) Сылескі літаратурны ляўр[d] (2000) ганаровы грамадзянін Вільні[d] (2001)
Подпіс
Чэслаў Мілаш у Вікісховішчы
https://www.milosz.pl

Жыцьцяпіс

Прыходзіўся пляменьнікам і быў вучнем Оскара Мілаша. Скончыў юрыдычны факультэт Унівэрсытэту Стэфана Баторыя. Працаваў на Польскім Радыё ў Вільні. У 1937 пераехаў у Варшаву, перад 2-й сусьветнай вайной працаваў на Польскім Радыё ў Варшаве, дзе прабыў усю нямецкую акупацыю. Пасьля вайны быў аташэ па культуры ў польскай амбасадзе ў Парыжы. У 1951 адмовіўся вярнуцца ў Польшчу, папрасіў у францускага ўраду палітычнага прытулку і празь некалькі гадоў выехаў у ЗША.

Супрацоўнічаў з выдавецтвам «Maisons Laffitte» ў Парыжы. Доктар honoris causa Мічыганскага ўнівэрсытэту. Прафэсар Каліфарнійскага ўнівэрсытэту. Супрацоўнічаў зь месячнікам «Czasopis» (Беласток).

Кавалер Ордэна Белага Арла (1994). Ляўрэат Нобэлеўскай прэміі па літаратуры (1980). У прамове з нагоды атрыманьня прэміі заявіў: «Я паходжу з краіны, якой даўно няма на мапе, — зь Вялікага Княства Літоўскага»^[6]. Ганаровы грамадзянін Кракава і Сопату.

Брат Чэслава Андрэй Мілаш казаў: «Мілашы — гэта такія самыя ліцьвіны, як Міцкевіч, Гамбровіч, Голубеў, Ясеніца, Ваньковіч, Віткацы ці нават Пілсудзкі. Чэслаў гаворыць пра сябе: я ліцьвін польскай культуры».^[7]

Пераклады на беларускую мову

На беларускую мову творы Мілаша перакладалі Лявон Баршчэўскі, Антон Францішак Брыль, Валер Булгакаў, Яўген Буры, Юрась Бушлякоў, Зьміцер Дзядзенка, Марына Казлоўская, Юрась Лаўрык, Марыя Мартысевіч, Кацярына Маціеўская, Алег Мінкін, Сяргей Прылуцкі, Марыя Пушкіна, Алесь Разанаў, Максім Танк, Андрэй Хадановіч, Алесь Чобат, Ян Чыквін, Марына Шода, Ганна Янкута ды іншыя.

• Мілаш Ч. [Вершы] / Перакл. А. Мінкіна. Прадм. Л. Баршчэўскага // Далягляды. Мн., 1992.
• Мілаш Ч. [Вершы] / Перакл. Я. Чыквіна, Ю. Бушлякова, А. Хадановіча, А. Разанава // Крыніца. 1997. № 7 (33);
• Мілаш Ч. Сведчанне паэзіі / Перакл. Я. Чыквіна // Крыніца. 1997. № 7 (33);
• Мілаш Ч. Лекцыя біялогіі / Перакл. Ю. Бушлякова // Крыніца. 1997. № 7 (33);
• Мілаш, Ч. Скуты розум. Менск — Вільня, 2000.
• Мілаш Ч. Дастаеўскі й Сартр / Перакл. А. Хадановіча // ARCHE. № 1 (6) — 2000. С. 156—166.
• Мілаш Ч. Канец Вялікага Княства Літоўскага (Пра Юзафа Мацкевіча) / Перакл. В. Булгакава // Быць (або ня быць) сярэднеэўрапейцам. Сучаснае польскае мысьленьне. — Менск: Выдавецтва «Энцыклапедыкс», 2000. С. 282—305.
• Мілаш Ч. Вершы // «Наша вера». № 2(16)/2001.
• Мілаш Ч. Вільня / Перакл. М. Шоды // ARCHE. № 5 (28) — 2003. С. 67—72.
• Мілаш, Ч. Іншага канца сьвету ня будзе: Выбр. творы (на польск. і бел. мовах). Менск — Уроцлаў, 2006.
• Мілаш Ч. Збор твораў у 4 т. — Мінск: «Логвінаў», 2011.
  • Мілаш, Ч. Выратаваньне. Мн., 2011.
  • Мілаш, Ч. Даліна Ісы. Мн., 2011.
  • Мілаш, Ч. Родная Эўропа. Мн., 2011.
  • Мілаш, Ч. Зямля Ульра. Мн., 2011.

Крыніцы

1. Czeslaw Milosz // Encyclopædia Britannica (анг.)
2. Czesław Miłosz // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.
3. Czesław Miłosz // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
4. Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
5. Czesław Miłosz // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
6. Андрэй Пісказуб. Ці стане Беларусь дзясятай балтыйскай дзяржавай // Свабода : газэта. — Ліпень 1992. — № 6. — С. 5.
7. Свабода. — 5 сьнежня 1990. — № 13. — с. 4

Літаратура

• Малюковіч С. Мілаш // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 10: Малайзія — Мугаджары. — 544 с. — ISBN 985-11-0169-9

Вонкавыя спасылкі

• Афіцыйная старонка Ч. Мілаша  (пол.)
• Чэслаў Мілаш на prajdzisvet.org
  • Лекцыя біялогіі Архівавана 17 лістапада 2020.
  • Свет
• Ліст Гамбровічу (пераклад Сяргея Прылуцкага)
• Milosz Institute  (анг.)
• Старонка Мілаша у Часопіснай зале