Даўгерд

Даўгерд (? — 1213, Вэндэн) — літоўскі князь.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Даўгерд (неадназначнасьць).

Даўгерд
лац. Daŭgierd / Daŭhierd

Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	XII стагодзьдзе
Памёр	1213(1213) Вэндэн
Дзеці	Даўгерутаўна[d]

Імя

Асноўны артыкул: Даўгерд (імя)

Даўгард (Daugaard) — імя германскага паходжаньня^[1][2][3]. Іменная аснова -даў(г)- (імёны ліцьвінаў Даўгер, Даўмонт, Даўят; германскія імёны Dauharjis, Damondus, Dowyatt) паходзіць ад гоцкага daug 'годна', бургундзкага daugjis 'здольны, годны'^[4], а аснова -гард- (-герд-, -герт-) (імёны ліцьвінаў Альгерд, Мундыгерд, Тэўтыгерд; германскія імёны Algardus, Mundgerd, Teutgerdis) — ад гоцкага gairdan 'падпяразваць' (пераноснае 'ахоўваць'), garda 'агароджа' (пераноснае 'ахова, бясьпека')^[5]. Такім парадкам, імя Даўгерд азначае «здольны да аховы»^[6].

Германскае паходжаньне імя Даўгірд сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў^[7]. Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Даўгірд (Dowgird) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкуле «Літва» энцыкляпэдыі Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў (1884 год)^[8].

Варыянт імя князя ў гістарычнай крыніцы: Daugeruthe^[9][a] (Хроніка Лівоніі).

Біяграфія

Упершыню ўпамінаецца пад 1209 годам у Хроніцы Лівоніі Генрыха Латвійскага і, паводле яго сьведчаньняў, быў «адным з найбольш магутных ліцьвінаў» (лац. potentioris de Lethonia). Быў цесьцем і хаўрусьнікам Усевалада Герцыцкага. У 1213 годзе езьдзіў у Вялікі Ноўгарад, відаць, з мэтай скласьці хаўрус супраць немцаў у Інфлянтах. На адваротным шляху быў схоплены і загінуў у зьняволеньні^[11].

Вячаслаў Насевіч выказаў меркаваньне, што Даўгерд мог быць ананімным бацькам Міндоўга, якога Лівонская старэйшая рыфмаваная хроніка называе könig gros — вялікім каралём ліцьвінаў^[10].

Глядзіце таксама

• Свалегед
• Умова 1219 году
• Дывірыкс

Заўвагі

1. Паводле Вячаслава Насевіча, гэта германізіраваная форма літоўскага імя Даўгерд^[10]

Крыніцы

1. Barber H. British Family Names: Their Origin and Meaning, with Lists of Scandinavian, Frisian, Anglo-Saxon and Norman Names. — Longon, 1894. P. 113.
2. Møller N. Kalaalit aqqi. — Oqaasileriffik, 2015.
3. Daugaard, Nordic Names
4. Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 112.
5. Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
6. Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 22.
7. Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1964. P. 20.
8. Słownik geograficzny... T. V. — Warszawa, 1884. S. 330.
9. Договор литовского князя Даугеруте с Великим Новгородом (1213/1214), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
10. Насевіч В. Пытанняў больш, чым адказаў // Беларускі гістарычны агляд. Т. 5. Сш. 1 (8). — Менск, 1998. — С. 210—226.
11. Генрих Латвийский. Хроника Ливонии. — М.; Л., 1938. С. 113, 149.

Літаратура

• Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
• Насевіч В. Пытанняў больш, чым адказаў // Беларускі гістарычны агляд. Т. 5. Сш. 1 (8). — Менск, 1998. С. 210—226. Рэцензія: Краўцэвіч А. Стварэнне Вялікага княства Літоўскага. — Менск: Беларуская навука, 1998. — 208 с.
• Насевіч В. Роля беларускіх зямель ва ўтварэнні і ўмацаванні ВКЛ // Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага / Ю. Бохан [і інш.]; рэдкал: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Менск: Экаперспектыва, 2008. — 688 с.: іл. ISBN 978-985-469-240-1. — С. 87—96.